DGP 2014 05 15 ubezpieczenia i swiadczenia (2023)

prenumerata

UBEZPIECZENIA

iŚWIADCZENIA

gazetaprawna.pl

odpowiedzialnośćjestsolidarna

pracownikówwniższymwieku

Podstawaprawna

n

n

n

Krótkaprezesura,milionowydług

prenumerata

gazetaprawna.pl

Czwartek

15 maja2014

nr 93 (3734)

SNzmienialinięorzeczniczą:wystarczy,żeZUSzażądawdecyzjizaległychskładekspółkizo.o.odjednego

zczłonkówjejzarządu.Niemusiwymieniaćpozostałych,choćwmyślustawyich

odpowiedzialnośćjestsolidarna

Magdalena Januszewska
radca prawny

Takiwniosekpłyniezuchwały

siedmiusędziówSąduNajwyż-

szegoz16kwietnia2014r.,sygn.

aktIUZP2/13.

Zapadłaonanakanwienastępującegosta-

nufaktycznego.PanXbyłwiceprezesemspół-

kizo.o.przezniecałeczterymiesiące.Wmię-

dzyczasiezorientowałsię,żesytuacjaspółki

jestzła(wchwiliobejmowaniastanowiska

miała2,7mlnzłzaległościskładkowych)oraz

żenadalpogarszasięizrezygnowałzestano-

wiska.Niezłożyłjednakwnioskuoupadłość

spółkianiniewskazałżadnegojejmajątku,

któryumożliwiałbyzaspokojeniewierzyciela.

ZUSnieudałosięwyegzekwowaćnależno-

ściodspółki.Zostałaogłoszonajejupadłość.

Wydałondecyzjeoodpowiedzialnościzaza-

ległościskładkowezaróżneokresywobec

kilkuosób,którewmiędzyczasiezasiadały

wzarządziespółki.Wartododać,żenajdłużej

wzarządziezasiadałpanY,którybyłpreze-

semprzezcałyczasdziałaniaspółki,zwyłą-

czeniemokresu2,5miesiącawtrakciepreze-

suryPanaX.WedługdecyzjiZUSpanXmiał

zapłacićponad0,5mlnzłzaległychskładek.

ZasadniczymzarzutempanaXpodnoszo-

nymwpostępowaniubyłoto,żeskierowa-

nadoniegodecyzjawskazywaławyłącznie

naniegojakoosobęodpowiedzialnącałym

swoimmajątkiemzazobowiązaniaspółki

zaokres,gdybyłwiceprezesem.Niezawie-

rałanatomiaststwierdzenia,żejegoodpo-

wiedzialnośćjestsolidarnazpozostałymi

członkamizarząduiwjakimzakresie.Postę-

powanieadministracyjneprzedZUStoczyło

sięwstosunkudokażdegoznichosobno,nie

bylinawzajemonichzawiadomieni.Spór

dotyczyłtakżemomentu,odktóregomożna

mówićoodpowiedzialnościpanaX.Kasację

wniósłZUS,podnosząc,żesądapelacyjny,za-

miastnakwestiiodpowiedzialnościczłonków

zarządu,skupiłsięnawadachformalnych

decyzjiadministracyjnej,czymwzasadzie

wogóleniepowiniensięzajmować.

Rozbieżneorzecznictwo

OrzekającywsprawieSNwskładzietrzech

sędziówodroczyłwydanieorzeczeniaiprze-

kazałpowiększonemuskładowiSNdoroz-

strzygnięciazagadnienieprawne–czytakie

wydawaniedecyzjiprzezZUSjestprawidło-

we.Kierowałsięprzytymrozbieżnościami

worzecznictwie,zarównowSNwodnie-

sieniudozaległościskładkowych,jakiNSA

wstosunkudopodatkowych.

WwyrokuSNz16lipca2008r.(sygn.akt

IUK9/08,OSNP2009/23-24/324)stwierdzo-

no,żedecyzjaoodpowiedzialnościczłonków

zarząduspółkipowinnadotyczyćwszystkich

członkówiwskazywać,żeodpowiedzialność

jestsolidarnazinnymiczłonkami.Wtym

nurciemieszcząsięteżpóźniejszeorzecze-

nia.Wwyrokuz3marca2011r.(sygn.aktII

UK307/10,M.P.Pr.2011/4/170)SNstwierdził,

żedecyzjamusidotyczyćwszystkichczłon-

kówzarząduispółkiorazwskazywaćsoli-

darnycharakterodpowiedzialności.Inaczej

jestniezgodnazprawem.Podobniewwyroku

z6marca2012r.,IUK318/11iz4paździer-

nika2011r.(IUK113/11,OSNP2013/3-4/41).

Dopierozchwiląwydaniadecyzjiwstosunku

dokażdegozczłonkówzarząduzzaznacze-

niem,żejesttoodpowiedzialnośćsolidarna

iwktórychokresachmaonatakicharakter,

ZUSmożewybraćdłużnika,odktóregobędzie

dochodziłzaspokojenia.

Częściowywyłomuczyniłauchwałaskładu

siedmiusędziówSNz15października2009r.

(sygn.aktIUZP3/09,OSNP2011/1-2/13).Sąd

uznał,żedecyzjamusidotyczyćwszystkich

członkówzarządu,aleniemusiobejmować

spółki,bojejodpowiedzialnośćpowstajeijest

solidarnazosobamitrzecimizmocypra-

wa.Natomiastodpowiedzialnośćosóbtrze-

cichpowstajedopieronamocydecyzji,więc

wierzycielmożewybraćdłużnikadopieropo

uzyskaniutegoprzymiotuprzezwszystkich

członkówzarządu.

Uchwałatastałasięgruntemdouznania,

żeniejestrównieżkoniecznezamieszczenie

stwierdzenia,żeodpowiedzialnośćczłonka

zarządujestsolidarnazpozostałymiczłon-

kami,botakijejcharakterwynikawprost

zustawy.Decyzjajejniekreuje(wyrokSN

z 13lutego 2013 r., sygn. akt I UK 483/12, LEX

nr1360192,wyrokSNz6czerwca2013r.,sygn.

aktIIUK329/12,LEXnr1331292iwyrokuNSA

z15czerwca2012r.,sygn.aktIFSK1455/11,

LEXnr1219194).

Wcześniej,wuchwalesiedmiusędziów

NSAz9marca2009r.(sygn.aktIFPS4/08,

NSAiWSA2009/3/47)Sądtenzauważył,że

jakkolwiekpożądanejestprowadzeniejed-

negopostępowaniaprzeciwkowszystkim

zobowiązanymosobom,tomożnateżpro-

wadzićodrębniepostępowaniapodwarun-

kiem,żeobejmąwszystkich(podobniewy-

rokSNz5czerwca2012r.,IIUK269/11,LEX

nr1229808).

Nowauchwała

Wtendruginurtwpisałasięomawiana

uchwałasiedmiusędziówSNz16kwietnia

2014r.(sygn.aktIUZP2/13):decyzjaZUS

ustalającaodpowiedzialnośćczłonkazarzą-

duspółkizo.o.zazaległościskładkowespółki

niemusizawieraćwskazania,żeodpowie-

dzialnośćtajestsolidarnazinnymiczłonkami

zarządu,codoktórychzostaływydaneodręb-

nedecyzje(art.116par.1ustawyz29sierpnia

1997r.–Ordynacjapodatkowa,dalej:o.p.t.j.

Dz.U.z2012r.,poz.749zezm.wzw.zart.31

i32ustawyz13października1998r.osystemie

ubezpieczeńspołecznych,t.j.Dz.U.z2013r.

poz.1442zezm.,dalej:ustawasystemowa).

Wchwilizamknięcianumeruuzasadnie-

nieorzeczenianiebyłojeszczesporządzone,

więcmożnajedyniedomyślaćsięmotywów

takiegorozstrzygnięcia.

Brakdecyzji

Moimzdaniemuchwałatachroniinteresy

ZUS,alenadmiernymkosztemdłużnika.Od-

powiedzialnośćczłonkówzarząduzazobo-

wiązaniaskładkowejakoodpowiedzialność

osóbtrzecichzacudzydługpublicznoprawny

powstajenamocydecyzjiustalającejtezo-

bowiązania(art.108par.1o.p.wzw.zart.31

i32ustawysystemowej).Stwierdzenietego

faktuwdecyzjiodpowiedzialnośćtękonkrety-

zuje–mawięcnietylkoinformacyjneznacze-

nie.Samsolidarnycharakterodpowiedzialności

członkazarząduwynikaoczywiściezustawy.

Dladłużnikaważnejestprzecież,solidarnie

zkim,wjakimokresieizajakąkwotęponosi

odpowiedzialność.Zwłaszczawtedy,gdywładze

spółkibyływieloosoboweiczęstosięzmieniały.

Dopókiniezapadnądecyzjewobecpozosta-

łychczłonkówzarządu,dłużnikmazabloko-

wanąmożliwośćwystępowaniawobecnich

zroszczeniamiregresowymi.Gdytocząsię

osobnepostępowaniawobecróżnychczłon-

kówzarządu,tonawzajemmogąoniotym

niewiedzieć,cowięcej,niekonieczniemają

intereswtym,abysięotyminformować.

Ponadtotrudnobędzieustalićgronozobo-

wiązanychsolidarnie,gdyżwstosunkudo

konkretnegodłużnikamogązachodzićprze-

słankizwalniającegoododpowiedzialności

zadługiskładkowe,oczyminniczłonkowie

zarządumogąprzecieżniewiedzieć.

Tymsposobemwnajgorszejsytuacjiznaj-

dziesiętenczłonekzarządu,wobecktórego

decyzjazapadnienajwcześniej.Azwykledo-

tyczytotego,któregosytuacjafaktycznabyła

najprostsza.Wygrająnatymci,którzysku-

teczniebędąodpowiedzialnościunikaćinp.

wstosunkudonichminieterminprzedaw-

nienia,zanimZUSwydadecyzję.Wskrajnym

wypadkumożedojśćdosytuacji,wktórejZUS

wydadecyzjetylkodoniektórychczłonków

zarządu,ajeślicizaspokojąroszczenia,nie

wydajużdecyzjiwstosunkudopozostałych.

Zauważmy,żewydaniedecyzjinależyod-

różnićodpóźniejszychmożliwościegzekucyj-

nych.Natymetapiepostępowaniawierzyciel

możewybierać,któryspośródsolidarnych

dłużnikówgozaspokoi.Jednakwtakimwy-

padkutenzdłużników,któryzapłaciłZUS,

majasnąsytuację,jeślichodzioregreswsto-

sunkudoinnychzobowiązanychsolidarnie.

Tylkopełnyetatumożliwiwcześniejsząemeryturę

Wielu

pracownikówwniższymwieku

starasięouzyskanietegoświadczenia.Nieotrzymajągojednakci,którzy

mielipowierzonetakżeinneobowiązkioprócztychdotyczącychwykonywaniapracywwarunkachszczególnych

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Nadalwieluosóbzgłaszawnioski

ouzyskanieemeryturywobni-

żonymwieku,powołującsięna

wykonywaniepracywwarun-

kachszczególnych.Możliwośćtakąprzewiduje

art.184i32ustawyoemeryturachirentach

zFunduszuUbezpieczeńSpołecznych.

Pracownikmożeuzyskaćprawodowcze-

śniejszejemerytury,jeśliukończy60lat

–mężczyznalub55–kobieta,maokres

składkowyinieskładkowywynoszącyconaj-

mniej20latdlakobieti25latdlamężczyzn

orazconajmniej15latpracywwarunkach

szczególnych,gdywykonywałpracęokreślo-

nąwwykazieArozporządzeniaRadyMini-

strówz7lutego1983rokuwsprawiewieku

emerytalnegopracownikówzatrudnionych

wszczególnychwarunkachlubwszczegól-

nymcharakterze(Dz.U.Nr8,poz.43zezm.).

Jednakżewstosunkudoniektórychgrup

zawodowychww.rozporządzenieprzewi-

dujeodmienne,jeszczebardziejkorzystne

dlapracowników,warunkinabyciaprawa

doemerytury.Dotyczytonp.osóbwykonu-

jącychpraceokreślonewwykazieB–przy

przetwórstwieazbestu,przyprodukcjioło-

wiuikadmuczywhutnictwie.

Dookresupracywszczególnychwarun-

kachmożnazaliczyćtylkotakąpracę,która

byławykonywanastale(codziennie)iwpeł-

nymwymiarzeczasupracy(przez8godzin

dziennie,jeżelipracownikaobowiązujetaki

wymiarczasupracy)wwarunkachpozwa-

lającychnauznaniejejzajedenzrodzajów

pracywymienionychwwykaziestanowiącym

załącznikdoww.rozporządzeniaRadyMini-

strów.Jeżeliwięcpracowniktylkowczęści

swegoczasupracypracowałwwarunkach

szczególnych,awczęściwykonywałinne

prace,któreniesązaliczanedopracwwa-

runkachszczególnych,tookrestenniemoże

zostaćuwzględnionyprzyustalaniuupraw-

nieńdowcześniejszejemeryturyjakopraca

wwarunkachszczególnych.

Takiestanowiskopodkreślanowielokrot-

nieworzecznictwiesądowym,m.in.wwy-

rokuSąduApelacyjnegowŁodziz9stycznia

2014r.(sygn.aktIIIAUa625/13)stwierdzono

wyraźnie,żewykonywaniepracywszczegól-

nychwarunkachstaleiwpełnymwymiarze

czasupracyobowiązującymnadanymsta-

nowiskupracyoznacza,żepracownikniema

powierzonychinnychobowiązkówjaktylko

te,któredotycząpracywszczególnychwa-

runkach.Matoistotneznaczeniepraktycz-

ne,gdyżustalenie,żechoćbyniewielkaczęść

pracyniebyławykonywanaprzezpracownika

wwarunkachszczególnych,uniemożliwia

zaliczenietejpracydopracwwarunkach

szczególnychiuzyskanieemeryturywob-

niżonymwieku.

Podstawaprawna

Art.32i184ustawyz17grudnia1998r.oemeryturach

irentachzFunduszuUbezpieczeńSpołecznych(t.j.Dz.U.

z2013r.poz.1440zezm.).

Zasadyponoszeniakonsekwencji

Za zaległości składkowe (podobnie jak za podatkowe) spółki z ograniczoną odpowiedzial-

nością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli

egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna.

Członek zarządu może się z tej odpowiedzialności zwolnić, jeśli:

n

wykaże, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto

postępowanie układowe albo

n

wykaże, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowa-

nia układowego nastąpiło bez jego winy

n

wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatko-

wych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność ta ma charakter subsydiarny wobec spółki, tzn. powstaje dopiero gdy

egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, i solidarny ze spółką oraz innymi człon-

kami zarządu. Jest tu podwójna solidarność – ze spółka i z pozostałymi członkami zarządu.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 4

świadczenia

DziennikGazetaPrawna,15maja2014nr93(3734)

gazetaprawna.pl

ii

NOWYCYKL:WĄTPLIWOŚCIWZASIŁKACH

Cozdodatkiemstażowym,gdywchłaniagopensja

Składnikiwynagrodzenia

typupremie,nagrodyido-

datkipodlegająuwzględnie-

niuwpodstawiewymiaru

świadczeńchorobowych,je-

żeliniesąwypłacanepra-

cownikowizaokrespobiera-

niatychświadczeńwmyśl

postanowieńukładówzbio-

rowychpracy,regulaminów

wynagradzaniaczyprzepi-

sówowynagrodzeniu.Zasa-

datawynikazart.41ust.1

ustawyoświadczeniach

pieniężnychzubezpiecze-

niaspołecznegowraziecho-

robyimacierzyństwa(Dz.U.

z2014r.poz.159;dalej:usta-

wazasiłkowa)imanacelu

zapobieżeniesytuacji,pole-

gającejnadwukrotnymwy-

płacaniutychskładników;

porazpierwszywpełnejwy-

sokościniezależnieodab-

sencjichorobowejiporaz

drugiwformieświadczenia

chorobowego.Wpodstawie

wymiaruświadczeńchoro-

bowychnieuwzględniasię

komentowanychskładników

płacowych,jeżeliprzysługi-

wałytylkodookreślonego

terminulubjeżeliichwy-

płatyzaprzestano(art.41

ust.2i3ustawyzasiłko-

wej).Oznaczato,żejeżeli

dotychczastakiskładnik

wynagrodzeniabyłuwzględ-

nianywpodstawiewymia-

ruzasiłków(ponieważbył

pomniejszanyzaokresyab-

sencjichorobowych),topo

wypłacieświadczeniachoro-

bowegonależnegozaokres

podaciezaprzestaniajego

wypłatykoniecznejestjego

wyłączeniezpodstawywy-

miaruzasiłku.

COmóWIĄPrZePISY

PrObLem

Od1majabr.zmieniłysięzasadywynagradzaniazatrudnionych

współcepracowników.Jednazistotnychzmianpolegałanalikwidacji

dodatkustażowegoiwłączeniugowcałościdopłacyzasadniczej.

Wefekcieostatnidodatekstażowypracownicyotrzymaliza

kwiecieńbr.Natomiastzamajikolejnemiesiąceotrzymają

wynagrodzeniezasadniczepowiększoneowartośćdodatku.Dodatek

stażowybyłskładnikiemwypłacanymnapodstawieregulaminu

wynagradzaniawpełnejwysokościzaokresyabsencjichorobowych,

cooznacza,żepracownikpobierającywynagrodzeniechorobowe

lubzasiłekotrzymywałzatenokresdodatekwpełnejwysokości,

bezpomniejszenia.Wefekcienieuwzględnialiśmydodatku

stażowegowpodstawiewymiaruzasiłku.Jedenzzatrudnionych

unasod16września2013r.pracownik,panKrzysztof,wkwietniu

br.stałsięniezdolnydopracy,nabywającprawodowynagrodzenia

chorobowegozaokresod30kwietniado16maja(17dni).Ponieważ

dostarczyłzaświadczenieoczasowejniezdolnościdopracypo

wypłaciewynagrodzeniazakwiecień,wynagrodzeniechorobowe

zacałyokres17dniabsencjiwypłacimymuwterminiewypłaty

wynagrodzeniazamaj.Wjakisposóbpowinniśmyustalićpodstawę

wymiaruświadczeniachorobowegonależnegopracownikowiiczy

wtejpodstawiepowinniśmyuwzględnićdodatekstażowywypłacony

zamiesiącepoprzedzającezachorowanie?

Oprac.A.S.

ZakładUbezpieczeń

Społecznych:

ZgodniezpoglądemZakła-

duUbezpieczeńSpołecznych

prezentowanymm.in.wko-

mentarzudoustawyzasił-

kowejdostępnymnastronie

www.zus.pl,omówionejpo-

wyżejzasadyniestosujesię

jednakwsytuacji,gdyskład-

nikwynagrodzenia,który

przysługiwałtylkodookre-

ślonegoterminualboskład-

nik,któregowypłatyzaprze-

stanowcałościlubwczęści

wszedłdoinnegoskładni-

kawynagrodzeniaalbogdy

zostałzamienionynainny

składnikwynagrodzenia.

Oznaczato,iżskładnikwyna-

grodzenia,któryprzysługiwał

dookreślonegoterminu,albo

któregowypłatyzaprzesta-

no,aktórywszedłdoinnego

składnikawynagrodzenialub

zostałzamienionynainny,

niepowinienbyćtraktowa-

nyjakskładnik,któregowy-

płatyzaprzestano.Wefekcie,

odnoszącsiędosytuacjiopi-

sanejwproblemie,ponieważ

dodatekstażowy(wcześniej

niepomniejszanywprzypad-

kuabsencjichorobowejpra-

cownika),stałsię–wchodząc

dowynagrodzeniazasadni-

czego–wynagrodzeniem

podlegającymzmniejszeniu

zaokresnieobecnościwpra-

cyzpowodupobieraniazasił-

ków,toobecniepowinienbyć

uwzględnianyprzyustalaniu

podstawywymiaruzasiłku,

przysługującegopracowni-

kowizaokrespozmianie

zasadwynagradzaniapra-

cowników.

AldOnASAlAmOn

specjalistaprawapracyiubezpieczeńspołecznych

Złożoneoświadczeniewygasa

P

onieważ dodatek stażowy, o którym mowa

w problemie, do 30 kwietnia br. był

składnikiem, do którego pracownik

zachowywał prawo w okresie choroby, słusznie

nie był przez płatnika uwzględniany wpodsta-

wie wymiaru zasiłków. Z dniem 1 maja br.,

naskutek zmiany regulaminu wynagradzania,

zaprzestano wypłaty dodatku, wprowadzając go

w całości do płacy zasadniczej. Ponieważ stał się

on wynagrodzeniem podlegającym zmniejsze-

niu za okresy choroby, to obecnie powinien być

uwzględniany przy ustalaniu zasiłku, przysłu-

gującego po zmianie sposobu wynagradzania.

Pomimo iż w sytuacji opisanej w problemie nie

ma przerwy pomiędzy okresami niezdolności

dopracy w kwietniu i w maju, to podstawa

wymiaru świadczenia chorobowego należnego

za maj powinna zostać przeliczona, co powinno

polegać na uwzględnieniu w niej dodatku

stażowego wypłaconego za miesiące od

października poprzedniego roku do marca br.

Regulacja z art. 43 ustawy zasiłkowej stanowią-

ca, że podstawy wymiaru nie ustala się na nowo,

jeżeli pomiędzy okresami pobierania zasiłków

tego samego lub różnego rodzaju nie ma

przerwy, albo przerwa jest krótsza niż 3kalenda-

rzowe miesiące, oznacza, iż podstawy we

wskazanych okolicznościach nie należy ustalać

na nowo w kontekście okresu, z którego została

ona ustalona. Nie oznacza natomiast, że jej

wysokość powinna pozostać taka sama.

Podstawę wymiaru zasiłku za kwiecień należy

więc ustalić bez uwzględniania w niej dodatku

stażowego, natomiast za maj należy przeliczyć

uwzględniając ten dodatek, który wszedł do

płacy zasadniczej. Nie ma przy tym znaczenia,

że w okresie, kiedy przysługiwał, był on skład-

nikiem niepomniejszanym za okresy absen-

cji chorobowych. Analogiczna zasada miałaby

zastosowanie, gdyby dodatek został włączo-

ny do płacy zasadniczej nie w całości, lecz tylko

w części, np. w 80 proc. Tak długo jak wynagro-

dzenie za miesiące poprzedzające zmianę zasad

będzie uwzględniane w podstawie wymiaru za-

siłków, tak długo dodatek stażowy za te miesiące

powinien być w niej uwzględniany. W związku

ze zmianą zasad wynagradzania pracownicy

nie otrzymują już bowiem dodatku stażowego,

a płaca zasadnicza, do której został on włączony,

jest pomniejszana za okresy choroby.

Składnik wypłacany za czas choroby w pełnej

wysokości i którego wypłaty zaprzestano, włą-

czając go jednocześnie w całości albo tylko

w części do innego składnika, powinien być

uwzględniany w podstawie zasiłku należnego

zaokres po zaprzestaniu jego wypłaty.

JOAnnAŚliwińSkA

radcaprawny

Kiedyskładnikulegnielikwidacji

C

elem wprowadzenia regulacji określonej

w art. 43 ust. 1 ustawy o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego

w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa

zasiłkowa) polegającej na wyłączeniu zpodsta-

wy obliczania zasiłku chorobowego składników

wynagrodzenia, do których pracownik

zachowuje prawo mimo absencji chorobowej,

było uniknięcie podwójnego wynagradzania.

Winnym bowiem przypadku chory otrzymałby

dwukrotnie ten sam dodatek: wypłacany

wustalonej formie oraz dodatkowo jego

80proc. jako zasiłek chorobowy.

Warunkiem wyłączenia jest jednak zawarcie

zasady wypłacania dodatków również za czas

choroby w postanowieniach układu zbiorowe-

go pracy lub w innych przepisach o wynagra-

dzaniu. Wątpliwości pojawiają się, kiedy nie jest

jasno określone, w jakich sytuacjach pracownik

ma prawo do dodatku. Przyjęto więc zasadę, że

w przypadku braku takich postanowień kwota

dodatku musi zostać wliczona do podstawy.

Pracodawca może jednak mimo to udoku-

mentować, że wypłaca dodatki niezależnie od

choroby, a wtedy podstawa wymiaru nie zosta-

nie podwyższona.

W omawianym przykładzie takie problemy nie

miały wcześniej miejsca, gdyż dodatek stażowy

był zdefiniowany w regulaminie wynagradza-

nia jako wypłacany niezależnie od niezdolno-

ści do pracy w danym miesiącu. Jednak wraz ze

zmianą regulaminu musiał również zmienić

się sposób obliczania podstawy zasiłku. Gdyby

zmiana polegała tylko na uchyleniu zasady wy-

płacania dodatku stażowego za okres choroby,

to powstałby obowiązek wliczenia jego wyso-

kości do podstawy – a contrario do treści art. 43

ust. 1 ustawy zasiłkowej. Dodatek uległ jednak

całkowitej likwidacji jako oddzielny skład-

nik wynagrodzenia. Jak określono w ust. 2 i 3

omawianego przepisu, w podstawie wymiaru

zasiłku nie uwzględnia się składnika przysłu-

gującego za okres przypadający przed okresem,

za który należny jest zasiłek lub którego

wypłaty zaprzestano. W przykładzie praco-

dawca nie przestał wypłacać dodatku, wliczył

go natomiast do wynagrodzenia zasadnicze-

go. Z tego też powodu, mimo że okres zasiłkowy

od 30kwietnia do 16 maja nie został przerwa-

ny, podstawa wymiaru zasiłku musiała zostać

ustalona dwukrotnie. Raz do obliczenia zasiłku

tylko za 30 kwietnia, kiedy kwota dodatku nie

wchodziła w skład podstawy wymiaru. A na-

stępnie za pozostałe 16 dni (1–16 maja) podsta-

wa wymiaru zasiłku musiała zostać przeliczona

(podwyższona).

Odnoszącsiędosytuacjiopisanejwproblemie,przyjmijmyzałożenie,żepracownikzapełne
kalendarzowemiesiąceubezpieczeniachorobowegopoprzedzającekwiecieńotrzymałnastępujące
wynagrodzeniewzł:

miesiąc/rok

Płaca

zasadnicza

Dodatek
stażowy

niepomniej-

szanyza

czasabsencji

chorobowej

razem

brutto

SkładkiZUS

pracownik

(13,71proc.)

Łączne

wynagro-

dzenie

pomniejszo-

neoskładki

ZUS

03/2014

3200,00

500,00

3700,00

507,27

3192,73

02/2014

3200,00

500,00

3700,00

507,27

3192,73

01/2014

3200,00

500,00

3700,00

507,27

3192,73

12/2013

2900,00

500,00

3400,00

466,14

2933,86

11/2013

2900,00

500,00

3400,00

466,14

2933,86

10/2013

2900,00

500,00

3400,00

466,14

2933,86

SUmA

18300,00

3000,00

21300,00

2920,23

18379,77

STANOWISKOUrZęDU

ZDANIem

eKSPerTóW

PrZYKŁAD

Podstawęwymiaruwynagrodzeniachorobowegonależnegozajedendzieńkwietnianależywyliczyć
zpominięciemdodatkustażowego,awięctylkozwynagrodzeniazasadniczego.Podstawatawyniesie
2631,85zł,akwotaświadczeniachorobowegowwysokości80proc.zajedendzieńchoroby70,18zł,
cowynikawwyliczenia:

n

[(2900zł–13,71proc.)=2502,41złx3m-ce=7507,23zł]+[(3200zł–13,71proc.)=2761,28

x3m-ce=8283,84zł]=15791,07zł

n

15791,07zł:6m-cy=2631,85zł(przeciętnemiesięcznewynagrodzenie)

n

2631,85złx80proc.:30=70,18zł(kwotaświadczeniachorobowegozajedendzień–80proc.)

Pomimo,iżpomiędzyokresamipobieraniaświadczeniachorobowegoniemaprzerwy,pracodawca
jestzobowiązanyprzeliczyćpodstawęwymiaruwynagrodzeniachorobowegonależnegopracow-
nikowizamaj,uwzględniającwniejwypłaconyzamiesiąceuwzględnianedodatekstażowy.Za
majpracowniknieotrzymajużbowiemdodatkustażowego,otrzymanatomiastpłacęzasadniczą
powiększonąowartośćdodatkustażowego(3200zł+500zł),poodpowiednimpomniejszeniukwoty
3700złookresabsencjichorobowej.
Przeliczonakwotapodstawywymiaruświadczeniachorobowegonależnegozamajwyniesie
3063,30zł,akwotaświadczeniazajedendzieńniezdolnościdopracy81,69zł,cowynikawwyliczenia:

n

[(2900zł+500zł)–13,71proc.=2933,86złx3m-ce=8801,58zł]+[(3200zł+500zł)–13,71proc.

=3192,73x3m-ce=9578,19zł]=18379,77zł

n

18379,77zł:6m-cy=3063,30zł(przeciętnemiesięcznewynagrodzenie)

n

3063,30złx80proc.:30=81,69zł(kwotazasiłkuopiekuńczegozajedendzień)

świadczenia

DziennikGazetaPrawna,15maja2014nr93(3734)

gazetaprawna.pl

ii

NOWYCYKL:WĄTPLIWOŚCIWZASIŁKACH

Cozdodatkiemstażowym,gdywchłaniagopensja

Składnikiwynagrodzenia

typupremie,nagrodyido-

datkipodlegająuwzględnie-

niuwpodstawiewymiaru

świadczeńchorobowych,je-

żeliniesąwypłacanepra-

cownikowizaokrespobiera-

niatychświadczeńwmyśl

postanowieńukładówzbio-

rowychpracy,regulaminów

wynagradzaniaczyprzepi-

sówowynagrodzeniu.Zasa-

datawynikazart.41ust.1

ustawyoświadczeniach

pieniężnychzubezpiecze-

niaspołecznegowraziecho-

robyimacierzyństwa(Dz.U.

z2014r.poz.159;dalej:usta-

wazasiłkowa)imanacelu

zapobieżeniesytuacji,pole-

gającejnadwukrotnymwy-

płacaniutychskładników;

porazpierwszywpełnejwy-

sokościniezależnieodab-

sencjichorobowejiporaz

drugiwformieświadczenia

chorobowego.Wpodstawie

wymiaruświadczeńchoro-

bowychnieuwzględniasię

komentowanychskładników

płacowych,jeżeliprzysługi-

wałytylkodookreślonego

terminulubjeżeliichwy-

płatyzaprzestano(art.41

ust.2i3ustawyzasiłko-

wej).Oznaczato,żejeżeli

dotychczastakiskładnik

wynagrodzeniabyłuwzględ-

nianywpodstawiewymia-

ruzasiłków(ponieważbył

pomniejszanyzaokresyab-

sencjichorobowych),topo

wypłacieświadczeniachoro-

bowegonależnegozaokres

podaciezaprzestaniajego

wypłatykoniecznejestjego

wyłączeniezpodstawywy-

miaruzasiłku.

COmóWIĄPrZePISY

PrObLem

Od1majabr.zmieniłysięzasadywynagradzaniazatrudnionych

współcepracowników.Jednazistotnychzmianpolegałanalikwidacji

dodatkustażowegoiwłączeniugowcałościdopłacyzasadniczej.

Wefekcieostatnidodatekstażowypracownicyotrzymaliza

kwiecieńbr.Natomiastzamajikolejnemiesiąceotrzymają

wynagrodzeniezasadniczepowiększoneowartośćdodatku.Dodatek

stażowybyłskładnikiemwypłacanymnapodstawieregulaminu

wynagradzaniawpełnejwysokościzaokresyabsencjichorobowych,

cooznacza,żepracownikpobierającywynagrodzeniechorobowe

lubzasiłekotrzymywałzatenokresdodatekwpełnejwysokości,

bezpomniejszenia.Wefekcienieuwzględnialiśmydodatku

stażowegowpodstawiewymiaruzasiłku.Jedenzzatrudnionych

unasod16września2013r.pracownik,panKrzysztof,wkwietniu

br.stałsięniezdolnydopracy,nabywającprawodowynagrodzenia

chorobowegozaokresod30kwietniado16maja(17dni).Ponieważ

dostarczyłzaświadczenieoczasowejniezdolnościdopracypo

wypłaciewynagrodzeniazakwiecień,wynagrodzeniechorobowe

zacałyokres17dniabsencjiwypłacimymuwterminiewypłaty

wynagrodzeniazamaj.Wjakisposóbpowinniśmyustalićpodstawę

wymiaruświadczeniachorobowegonależnegopracownikowiiczy

wtejpodstawiepowinniśmyuwzględnićdodatekstażowywypłacony

zamiesiącepoprzedzającezachorowanie?

Oprac.A.S.

ZakładUbezpieczeń

Społecznych:

ZgodniezpoglądemZakła-

duUbezpieczeńSpołecznych

prezentowanymm.in.wko-

mentarzudoustawyzasił-

kowejdostępnymnastronie

www.zus.pl,omówionejpo-

wyżejzasadyniestosujesię

jednakwsytuacji,gdyskład-

nikwynagrodzenia,który

przysługiwałtylkodookre-

ślonegoterminualboskład-

nik,któregowypłatyzaprze-

stanowcałościlubwczęści

wszedłdoinnegoskładni-

kawynagrodzeniaalbogdy

zostałzamienionynainny

składnikwynagrodzenia.

Oznaczato,iżskładnikwyna-

grodzenia,któryprzysługiwał

dookreślonegoterminu,albo

któregowypłatyzaprzesta-

no,aktórywszedłdoinnego

składnikawynagrodzenialub

zostałzamienionynainny,

niepowinienbyćtraktowa-

nyjakskładnik,któregowy-

płatyzaprzestano.Wefekcie,

odnoszącsiędosytuacjiopi-

sanejwproblemie,ponieważ

dodatekstażowy(wcześniej

niepomniejszanywprzypad-

kuabsencjichorobowejpra-

cownika),stałsię–wchodząc

dowynagrodzeniazasadni-

czego–wynagrodzeniem

podlegającymzmniejszeniu

zaokresnieobecnościwpra-

cyzpowodupobieraniazasił-

ków,toobecniepowinienbyć

uwzględnianyprzyustalaniu

podstawywymiaruzasiłku,

przysługującegopracowni-

kowizaokrespozmianie

zasadwynagradzaniapra-

cowników.

AldOnASAlAmOn

specjalistaprawapracyiubezpieczeńspołecznych

Złożoneoświadczeniewygasa

P

onieważ dodatek stażowy, o którym mowa

w problemie, do 30 kwietnia br. był

składnikiem, do którego pracownik

zachowywał prawo w okresie choroby, słusznie

nie był przez płatnika uwzględniany wpodsta-

wie wymiaru zasiłków. Z dniem 1 maja br.,

naskutek zmiany regulaminu wynagradzania,

zaprzestano wypłaty dodatku, wprowadzając go

w całości do płacy zasadniczej. Ponieważ stał się

on wynagrodzeniem podlegającym zmniejsze-

niu za okresy choroby, to obecnie powinien być

uwzględniany przy ustalaniu zasiłku, przysłu-

gującego po zmianie sposobu wynagradzania.

Pomimo iż w sytuacji opisanej w problemie nie

ma przerwy pomiędzy okresami niezdolności

dopracy w kwietniu i w maju, to podstawa

wymiaru świadczenia chorobowego należnego

za maj powinna zostać przeliczona, co powinno

polegać na uwzględnieniu w niej dodatku

stażowego wypłaconego za miesiące od

października poprzedniego roku do marca br.

Regulacja z art. 43 ustawy zasiłkowej stanowią-

ca, że podstawy wymiaru nie ustala się na nowo,

jeżeli pomiędzy okresami pobierania zasiłków

tego samego lub różnego rodzaju nie ma

przerwy, albo przerwa jest krótsza niż 3kalenda-

rzowe miesiące, oznacza, iż podstawy we

wskazanych okolicznościach nie należy ustalać

na nowo w kontekście okresu, z którego została

ona ustalona. Nie oznacza natomiast, że jej

wysokość powinna pozostać taka sama.

Podstawę wymiaru zasiłku za kwiecień należy

więc ustalić bez uwzględniania w niej dodatku

stażowego, natomiast za maj należy przeliczyć

uwzględniając ten dodatek, który wszedł do

płacy zasadniczej. Nie ma przy tym znaczenia,

że w okresie, kiedy przysługiwał, był on skład-

nikiem niepomniejszanym za okresy absen-

cji chorobowych. Analogiczna zasada miałaby

zastosowanie, gdyby dodatek został włączo-

ny do płacy zasadniczej nie w całości, lecz tylko

w części, np. w 80 proc. Tak długo jak wynagro-

dzenie za miesiące poprzedzające zmianę zasad

będzie uwzględniane w podstawie wymiaru za-

siłków, tak długo dodatek stażowy za te miesiące

powinien być w niej uwzględniany. W związku

ze zmianą zasad wynagradzania pracownicy

nie otrzymują już bowiem dodatku stażowego,

a płaca zasadnicza, do której został on włączony,

jest pomniejszana za okresy choroby.

Składnik wypłacany za czas choroby w pełnej

wysokości i którego wypłaty zaprzestano, włą-

czając go jednocześnie w całości albo tylko

w części do innego składnika, powinien być

uwzględniany w podstawie zasiłku należnego

zaokres po zaprzestaniu jego wypłaty.

JOAnnAŚliwińSkA

radcaprawny

Kiedyskładnikulegnielikwidacji

C

elem wprowadzenia regulacji określonej

w art. 43 ust. 1 ustawy o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego

w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa

zasiłkowa) polegającej na wyłączeniu zpodsta-

wy obliczania zasiłku chorobowego składników

wynagrodzenia, do których pracownik

zachowuje prawo mimo absencji chorobowej,

było uniknięcie podwójnego wynagradzania.

Winnym bowiem przypadku chory otrzymałby

dwukrotnie ten sam dodatek: wypłacany

wustalonej formie oraz dodatkowo jego

80proc. jako zasiłek chorobowy.

Warunkiem wyłączenia jest jednak zawarcie

zasady wypłacania dodatków również za czas

choroby w postanowieniach układu zbiorowe-

go pracy lub w innych przepisach o wynagra-

dzaniu. Wątpliwości pojawiają się, kiedy nie jest

jasno określone, w jakich sytuacjach pracownik

ma prawo do dodatku. Przyjęto więc zasadę, że

w przypadku braku takich postanowień kwota

dodatku musi zostać wliczona do podstawy.

Pracodawca może jednak mimo to udoku-

mentować, że wypłaca dodatki niezależnie od

choroby, a wtedy podstawa wymiaru nie zosta-

nie podwyższona.

W omawianym przykładzie takie problemy nie

miały wcześniej miejsca, gdyż dodatek stażowy

był zdefiniowany w regulaminie wynagradza-

nia jako wypłacany niezależnie od niezdolno-

ści do pracy w danym miesiącu. Jednak wraz ze

zmianą regulaminu musiał również zmienić

się sposób obliczania podstawy zasiłku. Gdyby

zmiana polegała tylko na uchyleniu zasady wy-

płacania dodatku stażowego za okres choroby,

to powstałby obowiązek wliczenia jego wyso-

kości do podstawy – a contrario do treści art. 43

ust. 1 ustawy zasiłkowej. Dodatek uległ jednak

całkowitej likwidacji jako oddzielny skład-

nik wynagrodzenia. Jak określono w ust. 2 i 3

omawianego przepisu, w podstawie wymiaru

zasiłku nie uwzględnia się składnika przysłu-

gującego za okres przypadający przed okresem,

za który należny jest zasiłek lub którego

wypłaty zaprzestano. W przykładzie praco-

dawca nie przestał wypłacać dodatku, wliczył

go natomiast do wynagrodzenia zasadnicze-

go. Z tego też powodu, mimo że okres zasiłkowy

od 30kwietnia do 16 maja nie został przerwa-

ny, podstawa wymiaru zasiłku musiała zostać

ustalona dwukrotnie. Raz do obliczenia zasiłku

tylko za 30 kwietnia, kiedy kwota dodatku nie

wchodziła w skład podstawy wymiaru. A na-

stępnie za pozostałe 16 dni (1–16 maja) podsta-

wa wymiaru zasiłku musiała zostać przeliczona

(podwyższona).

Odnoszącsiędosytuacjiopisanejwproblemie,przyjmijmyzałożenie,żepracownikzapełne
kalendarzowemiesiąceubezpieczeniachorobowegopoprzedzającekwiecieńotrzymałnastępujące
wynagrodzeniewzł:

miesiąc/rok

Płaca

zasadnicza

Dodatek
stażowy

niepomniej-

szanyza

czasabsencji

chorobowej

razem

brutto

SkładkiZUS

pracownik

(13,71proc.)

Łączne

wynagro-

dzenie

pomniejszo-

neoskładki

ZUS

03/2014

3200,00

500,00

3700,00

507,27

3192,73

02/2014

3200,00

500,00

3700,00

507,27

3192,73

01/2014

3200,00

500,00

3700,00

507,27

3192,73

12/2013

2900,00

500,00

3400,00

466,14

2933,86

11/2013

2900,00

500,00

3400,00

466,14

2933,86

10/2013

2900,00

500,00

3400,00

466,14

2933,86

SUmA

18300,00

3000,00

21300,00

2920,23

18379,77

STANOWISKOUrZęDU

ZDANIem

eKSPerTóW

PrZYKŁAD

Podstawęwymiaruwynagrodzeniachorobowegonależnegozajedendzieńkwietnianależywyliczyć
zpominięciemdodatkustażowego,awięctylkozwynagrodzeniazasadniczego.Podstawatawyniesie
2631,85zł,akwotaświadczeniachorobowegowwysokości80proc.zajedendzieńchoroby70,18zł,
cowynikawwyliczenia:

n

[(2900zł–13,71proc.)=2502,41złx3m-ce=7507,23zł]+[(3200zł–13,71proc.)=2761,28

x3m-ce=8283,84zł]=15791,07zł

n

15791,07zł:6m-cy=2631,85zł(przeciętnemiesięcznewynagrodzenie)

n

2631,85złx80proc.:30=70,18zł(kwotaświadczeniachorobowegozajedendzień–80proc.)

Pomimo,iżpomiędzyokresamipobieraniaświadczeniachorobowegoniemaprzerwy,pracodawca
jestzobowiązanyprzeliczyćpodstawęwymiaruwynagrodzeniachorobowegonależnegopracow-
nikowizamaj,uwzględniającwniejwypłaconyzamiesiąceuwzględnianedodatekstażowy.Za
majpracowniknieotrzymajużbowiemdodatkustażowego,otrzymanatomiastpłacęzasadniczą
powiększonąowartośćdodatkustażowego(3200zł+500zł),poodpowiednimpomniejszeniukwoty
3700złookresabsencjichorobowej.
Przeliczonakwotapodstawywymiaruświadczeniachorobowegonależnegozamajwyniesie
3063,30zł,akwotaświadczeniazajedendzieńniezdolnościdopracy81,69zł,cowynikawwyliczenia:

n

[(2900zł+500zł)–13,71proc.=2933,86złx3m-ce=8801,58zł]+[(3200zł+500zł)–13,71proc.
=3192,73x3m-ce=9578,19zł]=18379,77zł

n

18379,77zł:6m-cy=3063,30zł(przeciętnemiesięcznewynagrodzenie)

n

3063,30złx80proc.:30=81,69zł(kwotazasiłkuopiekuńczegozajedendzień)

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 4

DziennikGazetaPrawna,15maja2014nr93(3734)

gazetaprawna.pl

ubezpieczenia

iii

W maju 2009 r. zatrudniliśmy na

1/2etatu kobietę uprawnioną od

11grudnia 2008r. do emerytury z tytułu

ukończenia 60 lat. Poprzednie zatrud-

nienie ustało 30 listopada 2008 r. Wy-

sokość emerytury została obliczona na

dotychczasowych zasadach. W grudniu

2013 r. pracownica zwróciła się o wydanie

zaświadczenia ZUS Rp-7 z wykazem

zarobków uzyskanych w okresie od

1maja 2009r. do 30 listopada 2013 r.

ZUS wskazał, że ustawa o emeryturach

i rentach z FUS nie przewiduje przelicze-

nia wysokości emerytury w związku

z30-miesięcznymokresemubezpieczenia

przypadającym po jej przyznaniu, a eme-

rytka nie spełniła warunków do przeli-

czenia emerytury na podstawie art.110

ustawy. Czy w takiej sytuacji przysługuje

żądane przeliczenie?

Katarzyna Tomczyk
ekspert od emerytur i rent

Nie.Przeliczenieemeryturytoponowneob-

liczeniewysokościjużprzyznanegoświad-

czenia.Wskutekjegonastępujezmianawy-

sokościświadczenia,doktóregouprawnienie

jużpowstało.

Trzydziestomiesięcznyokres(podlegania

ubezpieczeniompoprzyznaniuemerytury)

niejestzwiązanyzprzeliczeniememery-

tury.Maonnatomiastznaczenieprzyob-

liczaniuwysokościkolejnej,dlaosobyjuż

uprawnionejdowcześniejszegoświadcze-

nia,ponieważwprzypadkuprzepracowa-

niatakiegookresuczęśćsocjalnatejno-

wejemeryturyobliczanajestodaktualnej

kwotybazowej.

Dotyczytoemeryturyprzyznawanejwmyśl

dotychczasowychzasad,alewyłącznieosobie,

którawdacieubieganiasięotęemeryturę

jestjużuprawnionadowcześniejszegoświad-

czenia,równieżobliczonegonapodstawie

dotychczasowychzasad.Możliwośćtadoty-

czywięcwyłącznieosóburodzonychprzed

1949r.,atakżekobiet,którepowszechnywiek

emerytalnyukończąwlatach2009–2014,nie

sączłonkamiOFEiniepobraływcześniej-

szejemerytury,alemiałyjąprzyznaną,awięc

mogąmiećemeryturęwczęściobliczonąna

dotychczasowychzasadach(mieszaną).

Zkoleiwprzypadkupracownicy,którajest

uprawnionadoemeryturyprzysługującej

ztytułuukończenia60lat,ustalonejwmyśl

dotychczasowychzasad,przeliczeniemoże

nastąpićwwyniku:

■

doliczeniaokresówprzebytychprzedprzy-

znaniememerytury(jeśliodnalazłabynp.

dodatkowedokumenty),

■

doliczeniaokresówprzebytychjużpoprzy-

znaniuemerytury(wniosekmożnazgłosić

pozakończeniukwartałukalendarzowe-

go,apoustaniuubezpieczenia–wkaż-

dymczasie),

■

przeliczeniapodstawywymiaru,zarówno

zuwzględnieniemzarobkówuzyskanych

przedjakipoprzyznaniuemerytury,oile

wskaźnikwysokościpodstawywymiaru

byłbywyższyodostatnioustalonego.

Podstawaprawna

Art.53ust.3i4,art.110–112oraz183ustawy

z17grudnia1998r.oemeryturachirentachzFunduszu

UbezpieczeńSpołecznych(t.j.Dz.U.z2013r.poz.1440

zezm.).

Udowodniłem 28-letni staż ubezpieczenio-

wy, z czego przez ponad 15 lat pracowałem

jako kierowca autobusu. Pracę o szczegól-

nym charakterze zakończyłem w 2008 r.

i od tego czasu nie jestem nigdzie zatrud-

niony. Czy mimo niewykonywania pracy

szczególnej po 2008r. będę mógł przejść na

emeryturę pomostową?

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Tak.Obowiązującaod1stycznia2009r.ustawa

oemeryturachpomostowychprzewidujekil-

kamożliwościuzyskaniauprawnieńdotego

świadczenia.Napodstawieart.4ustawyeme-

ryturapomostowaprzysługujepracownikowi

urodzonemupo31grudnia1948r.,któryspełnia

łącznienastępującewarunki:

■

osiągnąłwiekwynoszącyconajmniej55lat

dlakobieti60latdlamężczyzn,

■

posiadaconajmniej15-letniokrespracy

wszczególnychwarunkachluboszczególnym

charakterze(wszczególnymcharakterze),

■

udowodniłokresskładkowyinieskładkowy

wynoszącyconajmniej20latdlakobiet

i25latdlamężczyzn,

■

przed1stycznia1999r.wykonywałprzy-

najmniejprzezjedendzieńpracewszcze-

gólnychwarunkachluboszczególnym

charakterzewymienionewzałączniku

nr1lubnr2doustawylubpracewszcze-

gólnychwarunkachwymienionewtzw.

starychwykazachprac,

■

po31grudnia2008r.wykonywałprzynaj-

mniejprzez1dzieńpracęwszczególnych

warunkachluboszczególnymcharakterze

wymienionewnowychwykazach(załącz-

nikunr1lub2doustawy),

■

rozwiązałstosunekpracy.

Osoby,któreniepracowałyprzypracachwy-

mienionychwnowychwykazachpo31grud-

nia2008r.,codozasadyniemogąnabyćpra-

wadoemeryturypomostowej.Odtejzasady

zostałjednakprzewidzianypewienwyjątek.

Zgodniezart.49ustawyosobyurodzonepo

31grudnia1948r.,któreniewykonywałypracy

wszczególnychwarunkachluboszczególnym

charakterzepo31grudnia2008r.,mogąnabyć

prawodoemeryturypomostowej,jeśli:

■

na1stycznia2009r.miaływymaganydo

przyznaniategoświadczeniaokrespracy

wszczególnychwarunkachluboszcze-

gólnymcharakterze,wymienionejwza-

łącznikunr1lubnr2doustawy,

■

spełniająpozostałewarunkiwymaganedo

przyznaniaemeryturypomostowej.

Oilewrazieubieganiasięoemeryturępo-

mostowąnaogólnychzasadach(art.4usta-

wy)przyustalaniu15-letniegostażupracy

,,szczególnej”ZUSzaliczaokresypracyzarów-

noznowych,jakistarychwykazów,otyleta-

kierozwiązanienieobowiązujewrazieubie-

ganiasięemeryturępomostowąnapodstawie

art.49ustawy.WtedyZUSzaliczywyłącznie

okresypracywymienionewzałącznikunr1

inr2doustawy.Wpanaprzypadkuniebę-

dzieprzeszkóddoprzyznaniaemerytury

pomostowej,gdyżdodniawejściawżycie

ustawyprzepracowałpanponad15latjako

kierowcaautobusu.

Podstawaprawna

Art.4i49ustawyz19grudnia2008r.oemeryturach

pomostowych(Dz.U.nr237poz.1656zezm.).

Kiedymożnasięubiegaćo

przeliczenieświadczenia

Czy

emeryturępomostową

uzyskaosoba,któraniepracowaławszczególnychwarunkachpo2008roku

PORADNIAUBEZPIECZENIOWA

Unianieuwzględniłaproblemówzzastępowaniem

Rozmowaz

PiotremPopkiem,

ekspertempodatkowymwzespoleds.PITwKPMGwPolsce

Naczympolegazakazzastępowaniazgodnie
znowądefinicją?

Zakazzastępowaniajednegopracownikadele-

gowanegodrugim,wysłanymdowykonywania

tejsamejpracy,niejestnowy.Funkcjonował

onjużwpoprzednioobowiązującymrozporzą-

dzeniuRady(WEG)nr1408/71.Wpodobnejfor-

miezostałwprowadzonydoprzepisówobecnie

obowiązującegorozporządzeniaParlamentu

EuropejskiegoiRady(WE)nr883/2004.Róż-

nicapoleganatym,żedotychczasowatreść

zakazuzastępowaniabyłanatyleogólnikowa,

żeniewielepaństwUEstosowałotenzakaz

wpraktyce.Doprecyzowaniezakazuzaprezen-

towanewnowejwersji„Praktycznegoporad-

nika”wprowadziłojasne,choćdośćradykalne

obostrzeniawzakresiedelegowaniapracow-

ników.Instytucjeubezpieczenioweorazpra-

codawcyniemogąsięwięcdłużejzasłaniać

brakiemlegalnejdefinicjizastępowania.Dla

przypomnienia,wedługnowejwersji„Prak-

tycznegoporadnika”zzastępowaniemjedne-

gopracownikadelegowanegodrugimmamy

doczynienianietylkowsytuacji,wktórejten

sampracodawcawysyładotegosamegoro-

dzajupracykolejneosoby,alerównieżwte-

dy,gdypracodawcawysyłapracownikado

miejsca,wktórymjużwcześniejpracowała

innadelegowanaosoba.Bezznaczeniajest,

czypracownicysąwysyłaniztegosamego

państwaorazczyrzeczywiściewykonująten

samrodzajpracy.Wedługnowejinterpreta-

cjinietylkocharakterpracydecydujeotym,

czymamydoczynieniazzastępowaniem,ale

równieżumiejętnościpracownika.Jeżelijest

onwstaniewykonaćtensamrodzajpracy,co

uprzedniodelegowanaosoba,mamydoczy-

nieniazzastępowaniem.

Czypracodawcymająobowiązekstosowania
wykładniz„Praktycznegoporadnika”ijeżeli
tak,toodkiedy?

InterpretacjaprzepisówUEzawartaw„Prak-

tycznymporadniku”niejestaktemprawa

bezpośredniowiążącegoinstytucjeubezpie-

czeniowe,atymsamympracodawców.Nie

zostałonopublikowanywDziennikuUrzę-

dowymUnii,ajegoautoremniejestorgan

ustawodawczy,leczkolegialnyorgandorad-

czyKomisjiEuropejskiej.Wpraktycejednak

„Poradnik”stanowiswojegorodzajukodeks

dobrychpraktykdlainstytucjiubezpiecze-

niowychijestprzeznietraktowanyjakfor-

manieoficjalnej,aleautentycznejwykładni

prawaUE.Podobnepodejściedopostano-

wień„Praktycznegoporadnika”prezentują

polskiesądypowszechne.Worzecznictwie

dominujetrend,żejesttoformatzw.soft

law,któregopostanowieniasąnatyleistotne,

abyjeuwzględniaćwwydawanychorzecze-

niach.Teoretyczniewięcpracodawcyniemają

obowiązkurespektowaćpostanowień„Prak-

tycznegoporadnika”,alewpraktycezarów-

noinstytucjeubezpieczeniowe,jakipolskie

sądytraktujągojakowiążąceuzupełnienie

nieprecyzyjnychprzepisówUE.

Dodatkowotrudnojestjasnorozstrzygnąć,

odkiedyzakazobowiązuje–czyodmomentu,

kiedyzostałwprowadzonydoprzepisówroz-

porządzeńUE,czyteżodgrudnia2013roku,

kiedypojęciezastępowaniazostałozdefinio-

wanew„Praktycznymporadniku”.Jestto

materia,którąpowinnyzająćsięsądy.

Jakwpraktycepłatnicymająsprawdzić,czy
wdanymmiejscuniepracowałjużinnydele-
gowanypracownik?

Unia,precyzujączakazzastępowania,nie

wzięłapoduwagępraktycznychproblemów

związanychzjegostosowaniemprzezpraco-

dawców.Jesttootyleistotne,żetowkońcu

pracodawca,negocjującwartośćkontraktu

zzagranicznymkontrahentem,powinien

wiedzieć,jakibędziedlaniegokosztskładek.

Amożeonbyćróżnywzależnościotego,

wktórympaństwiebędąubezpieczenijego

pracownicy.Jedynymracjonalnymsposobem

nauniknięcienegatywnychkonsekwencjiza-

stępowaniajestuzyskanieodzagranicznego

kontrahentainformacji,czydanejusługinie

wykonywalijużuniegowcześniejinnidele-

gowanipracownicy.Jeżelijednakniemaon

takiejwiedzyalboprzekażenieprawidłowe

informacje,tokonsekwencjezłamaniazakazu

zastępowaniaponiesiepolskipracodawca.

Wjakisposóbodbywasiękontrolastosowa-
niaprzezpracodawcówzadańztegozakresu
iprzezjakieinstytucjejestwykonywana?

Pracodawcadelegującypracownikówmoże

byćskontrolowanyzarównoprzezZUS,jak

iprzezzagraniczneinstytucjeubezpiecze-

nioweluborganyinspekcjipracy.ZUSmoże

posiadaćinformacje,czydotejsamejzagra-

nicznejfirmyniebylijużwcześniejdelego-

waniinnipracownicytejsamejlubinnejpol-

skiejspółki.Wtakimprzypadkuzapewne

ZakładUbezpieczeńSpołecznychpodejmie

czynnościmającenaceluwyjaśnienie,czy

pracownicywykonywalitensamrodzajprac

orazjakiebyłyichkwalifikacje.Wprzypadku

stwierdzenia,żewdanejsytuacjimamiejsce

zastępowanie,anulujeuprzedniowydanefor-

mularzeA1.Wkonsekwencjiosobyzostaną

wyłączonezubezpieczeńwPolsce.

Znaczniewięcejmożliwościkontrolnych

mająwtymzakresiezagraniczneinstytu-

cje.Mogąonebadać,czywdanejfirmienie

pracowalirównieżpracownicydelegowani

zinnychpaństwUE.Dodatkowozagraniczna

instytucjamożenamiejscuzweryfikować,

jakikonkretnierodzajpracywykonująwysła-

nipracownicy.Jeżeliokażesię,żepracownicy

posiadającyformularzeA1zastępująsię,za-

granicznainstytucjawystąpidoZUSzwnio-

skiemoanulowaniewydanychformularzy.

Naconarażasiępracodawca,niestosując
nowejdefinicjizakazuzastępowania?

Najbardziejdotkliwąkonsekwencjązła-

maniazakazuzastępowaniapracowników

delegowanychjestanulowaniewydanego

formularzaA1ikoniecznośćzastosowania

przepisówzzakresuubezpieczeńspołecz-

nychobowiązującychwpaństwie,wktórym

pracownicywykonująpracę.Dlapracodawcy

będziesiętozwyklewiązałozkonieczno-

ściązatrudnienialokalnejfirmy,którapo-

możewdopełnieniuwszelkichformalności

związanychzubezpieczeniamispołecznymi,

copowodujewzrostkosztówadministracji.

Jeżeliwdanympaństwieskładkinaubez-

pieczeniaspołecznesąwyższeniżwPolsce,

poniesieondodatkowykoszt.Częstorównież

będzieonzobowiązanydozapłaceniaodse-

tekztytułunieterminowychwpłatskładek.

Tedodatkowekosztymogąspowodować,

żekontraktprzestaniebyćdlapracodaw-

cyopłacalnyalbospowodujestraty.Recept

dlapolskichprzedsiębiorcówświadczących

usługizagranicąjestkilka.Mogąoniprzy

szacowaniuwysokościkontraktukalkulować

rezerwęnaokolicznośćewentualnejzmiany

systemuzabezpieczeniaspołecznego,któ-

remu podlegają pracownicy. Mogą również

odsamegopoczątkuubezpieczyćdelegowa-

nychpracownikówzagranicąalbowpro-

wadzićtakąstrukturęwykonywaniapracy,

abypracownicynadalmoglibyćzgłoszeni

doubezpieczeńspołecznychwPolscebez

koniecznościspełnianiacorazostrzejszych

kryteriówdotyczącychdelegowania.

RozmawiałaKatarzynaUkos

PiotRPoPek

ekspertpodatkowywzespoleds.PitwkPMGwPolsce

MA

TERIA

ły

P

RASO

WE

czytAjwtyGoDnikU

DziśwKadrachiPłacachspecjalnydodatekotym,

cozmieninowadyrektywaUeooddelegowaniu

DziennikGazetaPrawna,15maja2014nr93(3734)

gazetaprawna.pl

ubezpieczenia

iii

W maju 2009 r. zatrudniliśmy na

1/2etatu kobietę uprawnioną od

11grudnia 2008r. do emerytury z tytułu

ukończenia 60 lat. Poprzednie zatrud-

nienie ustało 30 listopada 2008 r. Wy-

sokość emerytury została obliczona na

dotychczasowych zasadach. W grudniu

2013 r. pracownica zwróciła się o wydanie

zaświadczenia ZUS Rp-7 z wykazem

zarobków uzyskanych w okresie od

1maja 2009r. do 30 listopada 2013 r.

ZUS wskazał, że ustawa o emeryturach

i rentach z FUS nie przewiduje przelicze-

nia wysokości emerytury w związku

z30-miesięcznymokresemubezpieczenia

przypadającym po jej przyznaniu, a eme-

rytka nie spełniła warunków do przeli-

czenia emerytury na podstawie art.110

ustawy. Czy w takiej sytuacji przysługuje

żądane przeliczenie?

Katarzyna Tomczyk
ekspert od emerytur i rent

Nie.Przeliczenieemeryturytoponowneob-

liczeniewysokościjużprzyznanegoświad-

czenia.Wskutekjegonastępujezmianawy-

sokościświadczenia,doktóregouprawnienie

jużpowstało.

Trzydziestomiesięcznyokres(podlegania

ubezpieczeniompoprzyznaniuemerytury)

niejestzwiązanyzprzeliczeniememery-

tury.Maonnatomiastznaczenieprzyob-

liczaniuwysokościkolejnej,dlaosobyjuż

uprawnionejdowcześniejszegoświadcze-

nia,ponieważwprzypadkuprzepracowa-

niatakiegookresuczęśćsocjalnatejno-

wejemeryturyobliczanajestodaktualnej

kwotybazowej.

Dotyczytoemeryturyprzyznawanejwmyśl

dotychczasowychzasad,alewyłącznieosobie,

którawdacieubieganiasięotęemeryturę

jestjużuprawnionadowcześniejszegoświad-

czenia,równieżobliczonegonapodstawie

dotychczasowychzasad.Możliwośćtadoty-

czywięcwyłącznieosóburodzonychprzed

1949r.,atakżekobiet,którepowszechnywiek

emerytalnyukończąwlatach2009–2014,nie

sączłonkamiOFEiniepobraływcześniej-

szejemerytury,alemiałyjąprzyznaną,awięc

mogąmiećemeryturęwczęściobliczonąna

dotychczasowychzasadach(mieszaną).

Zkoleiwprzypadkupracownicy,którajest

uprawnionadoemeryturyprzysługującej

ztytułuukończenia60lat,ustalonejwmyśl

dotychczasowychzasad,przeliczeniemoże

nastąpićwwyniku:

■

doliczeniaokresówprzebytychprzedprzy-

znaniememerytury(jeśliodnalazłabynp.

dodatkowedokumenty),

■

doliczeniaokresówprzebytychjużpoprzy-

znaniuemerytury(wniosekmożnazgłosić

pozakończeniukwartałukalendarzowe-

go,apoustaniuubezpieczenia–wkaż-

dymczasie),

■

przeliczeniapodstawywymiaru,zarówno

zuwzględnieniemzarobkówuzyskanych

przedjakipoprzyznaniuemerytury,oile

wskaźnikwysokościpodstawywymiaru

byłbywyższyodostatnioustalonego.

Podstawaprawna

Art.53ust.3i4,art.110–112oraz183ustawy

z17grudnia1998r.oemeryturachirentachzFunduszu

UbezpieczeńSpołecznych(t.j.Dz.U.z2013r.poz.1440

zezm.).

Udowodniłem 28-letni staż ubezpieczenio-

wy, z czego przez ponad 15 lat pracowałem

jako kierowca autobusu. Pracę o szczegól-

nym charakterze zakończyłem w 2008 r.

i od tego czasu nie jestem nigdzie zatrud-

niony. Czy mimo niewykonywania pracy

szczególnej po 2008r. będę mógł przejść na

emeryturę pomostową?

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Tak.Obowiązującaod1stycznia2009r.ustawa

oemeryturachpomostowychprzewidujekil-

kamożliwościuzyskaniauprawnieńdotego

świadczenia.Napodstawieart.4ustawyeme-

ryturapomostowaprzysługujepracownikowi

urodzonemupo31grudnia1948r.,któryspełnia

łącznienastępującewarunki:

■

osiągnąłwiekwynoszącyconajmniej55lat

dlakobieti60latdlamężczyzn,

■

posiadaconajmniej15-letniokrespracy

wszczególnychwarunkachluboszczególnym

charakterze(wszczególnymcharakterze),

■

udowodniłokresskładkowyinieskładkowy

wynoszącyconajmniej20latdlakobiet

i25latdlamężczyzn,

■

przed1stycznia1999r.wykonywałprzy-

najmniejprzezjedendzieńpracewszcze-

gólnychwarunkachluboszczególnym

charakterzewymienionewzałączniku

nr1lubnr2doustawylubpracewszcze-

gólnychwarunkachwymienionewtzw.

starychwykazachprac,

■

po31grudnia2008r.wykonywałprzynaj-

mniejprzez1dzieńpracęwszczególnych

warunkachluboszczególnymcharakterze

wymienionewnowychwykazach(załącz-

nikunr1lub2doustawy),

■

rozwiązałstosunekpracy.

Osoby,któreniepracowałyprzypracachwy-

mienionychwnowychwykazachpo31grud-

nia2008r.,codozasadyniemogąnabyćpra-

wadoemeryturypomostowej.Odtejzasady

zostałjednakprzewidzianypewienwyjątek.

Zgodniezart.49ustawyosobyurodzonepo

31grudnia1948r.,któreniewykonywałypracy

wszczególnychwarunkachluboszczególnym

charakterzepo31grudnia2008r.,mogąnabyć

prawodoemeryturypomostowej,jeśli:

■

na1stycznia2009r.miaływymaganydo

przyznaniategoświadczeniaokrespracy

wszczególnychwarunkachluboszcze-

gólnymcharakterze,wymienionejwza-

łącznikunr1lubnr2doustawy,

■

spełniająpozostałewarunkiwymaganedo

przyznaniaemeryturypomostowej.

Oilewrazieubieganiasięoemeryturępo-

mostowąnaogólnychzasadach(art.4usta-

wy)przyustalaniu15-letniegostażupracy

,,szczególnej”ZUSzaliczaokresypracyzarów-

noznowych,jakistarychwykazów,otyleta-

kierozwiązanienieobowiązujewrazieubie-

ganiasięemeryturępomostowąnapodstawie

art.49ustawy.WtedyZUSzaliczywyłącznie

okresypracywymienionewzałącznikunr1

inr2doustawy.Wpanaprzypadkuniebę-

dzieprzeszkóddoprzyznaniaemerytury

pomostowej,gdyżdodniawejściawżycie

ustawyprzepracowałpanponad15latjako

kierowcaautobusu.

Podstawaprawna

Art.4i49ustawyz19grudnia2008r.oemeryturach

pomostowych(Dz.U.nr237poz.1656zezm.).

Kiedymożnasięubiegaćo

przeliczenieświadczenia

Czy

emeryturępomostową

uzyskaosoba,któraniepracowaławszczególnychwarunkachpo2008roku

PORADNIAUBEZPIECZENIOWA

Unianieuwzględniłaproblemówzzastępowaniem

Rozmowaz

PiotremPopkiem,

ekspertempodatkowymwzespoleds.PITwKPMGwPolsce

Naczympolegazakazzastępowaniazgodnie
znowądefinicją?

Zakazzastępowaniajednegopracownikadele-

gowanegodrugim,wysłanymdowykonywania

tejsamejpracy,niejestnowy.Funkcjonował

onjużwpoprzednioobowiązującymrozporzą-

dzeniuRady(WEG)nr1408/71.Wpodobnejfor-

miezostałwprowadzonydoprzepisówobecnie

obowiązującegorozporządzeniaParlamentu

EuropejskiegoiRady(WE)nr883/2004.Róż-

nicapoleganatym,żedotychczasowatreść

zakazuzastępowaniabyłanatyleogólnikowa,

żeniewielepaństwUEstosowałotenzakaz

wpraktyce.Doprecyzowaniezakazuzaprezen-

towanewnowejwersji„Praktycznegoporad-

nika”wprowadziłojasne,choćdośćradykalne

obostrzeniawzakresiedelegowaniapracow-

ników.Instytucjeubezpieczenioweorazpra-

codawcyniemogąsięwięcdłużejzasłaniać

brakiemlegalnejdefinicjizastępowania.Dla

przypomnienia,wedługnowejwersji„Prak-

tycznegoporadnika”zzastępowaniemjedne-

gopracownikadelegowanegodrugimmamy

doczynienianietylkowsytuacji,wktórejten

sampracodawcawysyładotegosamegoro-

dzajupracykolejneosoby,alerównieżwte-

dy,gdypracodawcawysyłapracownikado

miejsca,wktórymjużwcześniejpracowała

innadelegowanaosoba.Bezznaczeniajest,

czypracownicysąwysyłaniztegosamego

państwaorazczyrzeczywiściewykonująten

samrodzajpracy.Wedługnowejinterpreta-

cjinietylkocharakterpracydecydujeotym,

czymamydoczynieniazzastępowaniem,ale

równieżumiejętnościpracownika.Jeżelijest

onwstaniewykonaćtensamrodzajpracy,co

uprzedniodelegowanaosoba,mamydoczy-

nieniazzastępowaniem.

Czypracodawcymająobowiązekstosowania
wykładniz„Praktycznegoporadnika”ijeżeli
tak,toodkiedy?

InterpretacjaprzepisówUEzawartaw„Prak-

tycznymporadniku”niejestaktemprawa

bezpośredniowiążącegoinstytucjeubezpie-

czeniowe,atymsamympracodawców.Nie

zostałonopublikowanywDziennikuUrzę-

dowymUnii,ajegoautoremniejestorgan

ustawodawczy,leczkolegialnyorgandorad-

czyKomisjiEuropejskiej.Wpraktycejednak

„Poradnik”stanowiswojegorodzajukodeks

dobrychpraktykdlainstytucjiubezpiecze-

niowychijestprzeznietraktowanyjakfor-

manieoficjalnej,aleautentycznejwykładni

prawaUE.Podobnepodejściedopostano-

wień„Praktycznegoporadnika”prezentują

polskiesądypowszechne.Worzecznictwie

dominujetrend,żejesttoformatzw.soft

law,któregopostanowieniasąnatyleistotne,

abyjeuwzględniaćwwydawanychorzecze-

niach.Teoretyczniewięcpracodawcyniemają

obowiązkurespektowaćpostanowień„Prak-

tycznegoporadnika”,alewpraktycezarów-

noinstytucjeubezpieczeniowe,jakipolskie

sądytraktujągojakowiążąceuzupełnienie

nieprecyzyjnychprzepisówUE.

Dodatkowotrudnojestjasnorozstrzygnąć,

odkiedyzakazobowiązuje–czyodmomentu,

kiedyzostałwprowadzonydoprzepisówroz-

porządzeńUE,czyteżodgrudnia2013roku,

kiedypojęciezastępowaniazostałozdefinio-

wanew„Praktycznymporadniku”.Jestto

materia,którąpowinnyzająćsięsądy.

Jakwpraktycepłatnicymająsprawdzić,czy
wdanymmiejscuniepracowałjużinnydele-
gowanypracownik?

Unia,precyzujączakazzastępowania,nie

wzięłapoduwagępraktycznychproblemów

związanychzjegostosowaniemprzezpraco-

dawców.Jesttootyleistotne,żetowkońcu

pracodawca,negocjującwartośćkontraktu

zzagranicznymkontrahentem,powinien

wiedzieć,jakibędziedlaniegokosztskładek.

Amożeonbyćróżnywzależnościotego,

wktórympaństwiebędąubezpieczenijego

pracownicy.Jedynymracjonalnymsposobem

nauniknięcienegatywnychkonsekwencjiza-

stępowaniajestuzyskanieodzagranicznego

kontrahentainformacji,czydanejusługinie

wykonywalijużuniegowcześniejinnidele-

gowanipracownicy.Jeżelijednakniemaon

takiejwiedzyalboprzekażenieprawidłowe

informacje,tokonsekwencjezłamaniazakazu

zastępowaniaponiesiepolskipracodawca.

Wjakisposóbodbywasiękontrolastosowa-
niaprzezpracodawcówzadańztegozakresu
iprzezjakieinstytucjejestwykonywana?

Pracodawcadelegującypracownikówmoże

byćskontrolowanyzarównoprzezZUS,jak

iprzezzagraniczneinstytucjeubezpiecze-

nioweluborganyinspekcjipracy.ZUSmoże

posiadaćinformacje,czydotejsamejzagra-

nicznejfirmyniebylijużwcześniejdelego-

waniinnipracownicytejsamejlubinnejpol-

skiejspółki.Wtakimprzypadkuzapewne

ZakładUbezpieczeńSpołecznychpodejmie

czynnościmającenaceluwyjaśnienie,czy

pracownicywykonywalitensamrodzajprac

orazjakiebyłyichkwalifikacje.Wprzypadku

stwierdzenia,żewdanejsytuacjimamiejsce

zastępowanie,anulujeuprzedniowydanefor-

mularzeA1.Wkonsekwencjiosobyzostaną

wyłączonezubezpieczeńwPolsce.

Znaczniewięcejmożliwościkontrolnych

mająwtymzakresiezagraniczneinstytu-

cje.Mogąonebadać,czywdanejfirmienie

pracowalirównieżpracownicydelegowani

zinnychpaństwUE.Dodatkowozagraniczna

instytucjamożenamiejscuzweryfikować,

jakikonkretnierodzajpracywykonująwysła-

nipracownicy.Jeżeliokażesię,żepracownicy

posiadającyformularzeA1zastępująsię,za-

granicznainstytucjawystąpidoZUSzwnio-

skiemoanulowaniewydanychformularzy.

Naconarażasiępracodawca,niestosując
nowejdefinicjizakazuzastępowania?

Najbardziejdotkliwąkonsekwencjązła-

maniazakazuzastępowaniapracowników

delegowanychjestanulowaniewydanego

formularzaA1ikoniecznośćzastosowania

przepisówzzakresuubezpieczeńspołecz-

nychobowiązującychwpaństwie,wktórym

pracownicywykonująpracę.Dlapracodawcy

będziesiętozwyklewiązałozkonieczno-

ściązatrudnienialokalnejfirmy,którapo-

możewdopełnieniuwszelkichformalności

związanychzubezpieczeniamispołecznymi,

copowodujewzrostkosztówadministracji.

Jeżeliwdanympaństwieskładkinaubez-

pieczeniaspołecznesąwyższeniżwPolsce,

poniesieondodatkowykoszt.Częstorównież

będzieonzobowiązanydozapłaceniaodse-

tekztytułunieterminowychwpłatskładek.

Tedodatkowekosztymogąspowodować,

żekontraktprzestaniebyćdlapracodaw-

cyopłacalnyalbospowodujestraty.Recept

dlapolskichprzedsiębiorcówświadczących

usługizagranicąjestkilka.Mogąoniprzy

szacowaniuwysokościkontraktukalkulować

rezerwęnaokolicznośćewentualnejzmiany

systemuzabezpieczeniaspołecznego,któ-

remu podlegają pracownicy. Mogą również

odsamegopoczątkuubezpieczyćdelegowa-

nychpracownikówzagranicąalbowpro-

wadzićtakąstrukturęwykonywaniapracy,

abypracownicynadalmoglibyćzgłoszeni

doubezpieczeńspołecznychwPolscebez

koniecznościspełnianiacorazostrzejszych

kryteriówdotyczącychdelegowania.

RozmawiałaKatarzynaUkos

PiotRPoPek

ekspertpodatkowywzespoleds.PitwkPMGwPolsce

MA

TERIA

ły

P

RASO

WE

czytA

czyt

czytjwtyGoDnikU

DziśwKadrachiPłacachspecjalnydodatekotym,

cozmieninowadyrektywaUeooddelegowaniu

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 4

DziennikGazetaPrawna,15maja2014nr93(3734)

gazetaprawna.pl

IV

orzecznIctwo

SądNajwyższy

ozatrudnieniu

TEZA

Ustalenieprzezsąd„godziwegowynagrodzenia”nie

możezostaćdokonanewyłączniewoparciusubiektywną

ocenęcharakteruwykonywanejpracyprzezpracownikana

danymstanowiskupracy.

STAnfAkTycZny

Wyrokiemz20grudnia2011r.sądokręgowy

zmieniłzaskarżonądecyzjęZUSz13czerwca2011r.istwier-

dził,żepodstawawymiaruskładeknaubezpieczeniaspołeczne

orazFunduszPracyiFunduszGwarantowanychŚwiadczeń

Pracowniczychubezpieczonejztytułuzatrudnienianapod-

stawieumowyopracęupłatnikaskładekfirmyhandlowo-

-usługowejwynosiod1grudnia2010r.3800zł,aod1stycznia

2011r.–5600zł.

Sądustalił,żewnioskodawczyniw2009r.ukończyłatech-

nikumhandlowe.Odlistopada2009r.dolistopada2010r.

pracowałaonanapodstawieumówodziełowfirmieswojej

matki–przedsiębiorstwiehandlowo-usługowym.Umowy

byłyzawieranenaokresymiesięcznezwynagrodzeniem

najpierw3000złbrutto,aodstycznia2010r.3500złbrut-

to.Umowytedotyczyłym.in.:uporządkowaniabazydanych

kontrahentówwformieelektronicznejdokumentacji,spraw-

dzeniailościasortymentuwsklepiezbaządanych,przepro-

wadzeniainwentaryzacjimarketuwrazzesporządzeniem

wydatkównakoniecstycznia2010r.,realizacjiwystrojuwnę-

trzamarketu,baruitowarunaokresŚwiątWielkanocnych,

aktualizacjicenwbaziewrazzkalkulacjąuwzględniającą

wzrostcensurowców,organizacjiakcjipromocyjnych.Wnio-

skodawczyniprzyjęłanastępniepropozycjępracyuswoje-

gowuja,prowadzącegodziałalnośćgospodarcząod1998r.,

wktórejskładwchodziłystacjapaliw,sklep,myjniasamo-

chodowa,stacjakontrolipojazdówzwarsztatemmechaniki

samochodowejorazutrzymanieobiektuopow.1000mkw.,

wynajmowanegonadziałalnośćhandlową.

Zkońcemroku2010r.,zuwaginaszerokądziałalność

firmy,wujzdecydowałsięzatrudnićwnioskodawczynięna

stanowiskukierownikazakładu,najpierwnaokrespróby

od1grudnia2010r.do31grudnia2010r.zwynagrodze-

niem3800złbrutto.Następniezaśnaczasokreślonyod

1stycznia2011r.do30kwietnia2011r.zwynagrodzeniem

5600zł.Doobowiązkówwnioskodawczynijakokierownika

całegokompleksuhandlowo-usługowegonależałonadzo-

rowaniepracownikówifirmzewnętrznych.Nadzorowała

pracęstacjipaliw,sklepu,myjniistacjikontrolipojazdów.

Ustalającwysokośćwynagrodzenia,pracodawcamiałna

uwadzezakresobowiązkóworazodpowiedzialnośćfinan-

sowąwnioskodawczyni.

Pozawnioskodawczyniązatrudniałdwóchpracowników

kontrolipojazdów,ichwynagrodzeniawynosiły2000zł

brutto.W2010r.firmaosiągnęładochódwwysokości

449366,74zł.Ubezpieczonapracowaładomarca2011r.,

gdyż4marcaprzedłożyłazwolnienielekarskieiwówczas

pracodawcadowiedziałsię,żejestwciąży.Wnioskodaw-

czyni,podejmując1grudnia2010r.pracęwfirmie,niebyła

wciąży,bootymdowiedziałasiępodczaswizytyulekarza

wlutym2011r.Pracodawcawokresienieobecnościwnio-

skodawczyniniezatrudniłinnegopracownika,licząc,że

wrócidopracypourlopiemacierzyńskim,aobecniezuwagi

nasytuacjęgospodarczązmieniłplanyzwiązanezdalszym

rozwojemfirmy.Wtakustalonymstaniefaktycznymsąd

okręgowy,powołująctreśćart.18ust.1ustawyz13paździer-

nika1998r.osystemieubezpieczeńspołecznych(t.j.Dz.U.

z2013r.poz.1442zezm.;dalej:u.s.u.s.),stwierdził,żespór

wniniejszejsprawiesprowadzałsiędowyjaśnieniakwestii

wysokościpodstawywymiaruskładeknaubezpieczeniespo-

łecznewnioskodawczyniztytułuzatrudnienia.

Woceniesąduprzeprowadzonepostępowaniedowodowe

wykazało,żeorganrentowyniezasadniezakwestionował

wysokośćwynagrodzeniaustalonegowumowieopracę,

ustalającpodstawęwymiaruskładekodnajniższegowyna-

grodzenia.Niezasadnyokazałsięzarzut,żezamiaremwnio-

skodawczynibyłouzyskaniewysokichświadczeńzubezpie-

czeniachorobowego,albowiempodejmującpracę,niebyła

wciąży.Wświetlepowyższegosąduznał,żebrakjestpodstaw

dozakwestionowaniapodstawywymiaruskładeknaubez-

pieczeniespołeczne.Sądapelacyjnywyrokiemz29stycznia

2013r.zmieniłzaskarżonywyrokioddaliłodwołanie.Sąd,

podzielającustaleniafaktycznesądupierwszejinstancji,

dokonałichodmiennejocenyprawnej.Woceniesąduape-

lacyjnegoprzepisyart.18ust.1u.s.u.s.wzwiązkuzprze-

pisamirozporządzeniaministrapracyipolitykisocjalnej

z18grudnia1998r.wsprawieszczegółowychzasadusta-

laniapodstawywymiaruskładeknaubezpieczeniaeme-

rytalneirentowe(Dz.U.nr161,poz.1106zezm.)musząbyć

uzupełnionewramachsystemuprawnegostwierdzeniem,

żepodstawęwymiaruskładkiubezpieczonegobędącego

pracownikiemmożestanowićwyłączniewynagrodzenie

godziwe,awięcnależne,właściwe,odpowiednie,rzetelne,

uczciweisprawiedliwe,zachowującecechyekwiwalentności

względempracy.Sąd,przenoszącpowyższerozważaniana

gruntniniejszejsprawy,stwierdził,żestanowiskopracydla

wnioskodawczynizostałospecjalnieutworzoneprzezbrata

jejmatki(wuja),bezspecjalnejpotrzeby,skorowokresach

nieobecnościniktjejniezastępował,austalonewynagro-

dzenie–jużwumowienaczaspróbny–byłokilkakrotnie

wyższeodzarobkówinnychpracowników.Sądwskazałna

okoliczność,żezgłoszeniewnioskodawczynidoubezpieczeń

zdatąpowstaniaobowiązkuubezpieczeniaod1grudnia

2010r.dokonanezostałopoobowiązującymterminie,tj.

17stycznia2011r.,gdypracodawcawiedział,żejegosiostrze-

nicajestwciąży(ubezpieczonaprzyznała,że„wciążęzaszła

wstyczniu”).Sądpodkreślił,żeniespełnawkilkanaściedni

potejokolicznościstronyzawarły1stycznia2011r.umowę

opracędo30kwietnia2011r.,podnoszącprzytymrażąco

wynagrodzeniedokwoty5600zł.Sądocenił,żewniniejszej

sprawiedoszłodoustaleniarażącowysokiegowynagrodzenia

zapracę,skorowynagrodzeniewynoszące3800złwkrót-

kimczasiepodwyższonezostałodo5600zł,wsytuacjigdy

wnioskodawczyniniemiałajeszczedostatecznychkwalifi-

kacjinastanowiskokierowniczeorazdoświadczeniawjed-

noczesnymnadzorowaniupracystacjipaliw,sklepu,myjni

istacjikontrolipojazdów.

Woceniesądudrugiejinstancjiustaleniewysokościwy-

nagrodzenianastąpiłoprzedewszystkimwedług:przesłanki

przynależnościdorodziny(cowłaścicielfirmystarałsięukryć

wczasiekontroliZUS,twierdząc,żeubezpieczonaniejestjego

rodziną)orazwyłączniewceluzapewnieniasiostrzenicyuzy-

skaniakorzyściwpostaciświadczeńzubezpieczeniaspołecz-

negozwiązanychzmacierzyństwem.Sądapelacyjnyprzyjął,

żecałościowaanalizazgromadzonegowsprawiemateriału

dowodowegoprowadzidowniosku,żeustaloneprzezstrony

umowywynagrodzenienapoziomie3800zł,apomiesiącu

pracy5600złwrealiachniniejszejsprawyniemogłozostać

uznanezawłaściwe,uwzględniająceprzesłankęekwiwalent-

nościzarobkówdorodzajuicharakteruświadczonejpracy

orazposiadanychprzezpracownikadoświadczeniaikwali-

fikacjizawodowych,afirmaodwołującegoniewymagałaza-

trudnieniawnioskodawczyninastanowiskukierowniczym.

UZASAdniEniE

SądNajwyższyuchyliłzaskarżonywyrokiprze-

kazałsprawęsądowiapelacyjnemudoponownegorozpo-

znania.Wuzasadnieniuwskazał,żeustaleniasądudrugiej

instancji,napodstawiektórychsądtenzakwestionowałza-

deklarowanąprzezpracodawcępodstawęskładeknaubezpie-

czeniaspołecznewnioskodawczyni,niezostałyudowodnione.

Wbrewustaleniomsądudrugiejinstancjiwnioskodawczy-

ni,zawierającumowyzarównoopracęz1grudnia2010r.,

jakiz31grudnia2010r.,niemogłamiećiniemiałaświa-

domości,żejestwciąży,skorozprzedłożonejnarozprawie

16grudnia2011r.kartyciążywynikało,żeostatniąmiesiączkę

wnioskodawczynimiała9grudnia2010r.Biorącpoduwagę

wskazaniawiedzyidoświadczeniażyciowego,przytypo-

wejdługościcyklumiesiączkowegoukobietywynoszącego

28dni,kolejnamiesiączkanastąpiłabyjużpozawarciuumowy

o pracę z 1stycznia 2011 r. Dlatego stanowisko sądu drugiej

instancji,żerzekomowchwilizawieraniaumowyopracę

z1grudnia2010,jakrównieżkolejnejumowyz1stycznia

2011r.wnioskodawczyni,jakipracodawcajązatrudniający

byliświadomicodowystępowaniastanuciążyubezpieczo-

nej,niejestmożliwedoobrony.

WocenieSNniejestuprawnionetwierdzenie,żewchwi-

lizawieraniaprzedmiotowychumówichstronywiedziały

ookolicznościachuprawniającychdoubieganiasięprzez

wnioskodawczynięoświadczeniazubezpieczeniaspołeczne-

goztytułumacierzyństwa.Zgadzającsięzgeneralnązasadą,

żeustaleniewumowieopracęrażącowysokiegowynagro-

dzeniazapracęmożebyć,wkonkretnychokolicznościach,

uznanezanieważne,jakodokonaneznaruszeniemzasad

współżyciaspołecznego,polegającymnaświadomymosią-

ganiunieuzasadnionychkorzyścizsystemuubezpieczeń

społecznychkoszteminnychuczestnikówtegosystemu,

SNwskazał,żewniniejszejsprawieniewykazanorażąco

wysokiegowynagrodzeniazapracęwnioskodawczyni.Wni-

niejszejsprawie,ustalającodpowiedniąwysokośćwynagro-

dzeniaubezpieczonej,należałomiędzyinnymiuwzględnić

ZUSniezawszemożezakwestionowaćpodstawęwymiaru

składekpracownika

komEnTArZ

EkSpErTA

MarcinWilczyński

asystentsędziegowsądzienajwyższym

P

rzedmiotem osądu w sprawie z zakresu ubezpieczeń

społecznych są okoliczności istotne do ustalenia

konkretnych i indywidualnych praw lub obowiązków

ujawnionych i dochodzonych w sprawie z zakresu ubezpie-

czeń społecznych. Oceniając w taki sposób czynności istotne

z punktu widzenia praw lub obowiązków wynikających ze

stosunków ubezpieczeń społecznych, SN i sądy powszechne

posługują się usprawiedliwioną dynamiczną wykładnią

przepisów i zasad prawa ubezpieczeń społecznych,

przyjmując, że istotne z punktu widzenia prawa ubezpie-

czeń społecznych czynności prawne, które w całości lub

wczęści okazują się sprzeczne z prawem, zasadami

współżycia społecznego lub zmierzają do obejścia prawa,

niepowinny być akceptowane na gruncie systemowych,

aksjologicznych i moralnych wartości oraz zasad prawa

ubezpieczeń społecznych, ale mogą być zakwestionowane

jako niezasługujące na ochronę prawa ubezpieczeń

społecznych, gdyż sądy nie mogą i nie powinny być

bezsilne wobec praktyk ewidentnie instrumentalnego

nadużywania prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecz-

nych. Jednak w sprawie, w której zapadł komentowany

wyrok, nie mogły temu służyć takie ustalenia, jakie sąd

drugiej instancji przyjął w uzasadnieniu rozstrzygnięcia,

dokonując oceny zasadności i celowość decyzji gospodar-

czych przedsiębiorcy. Ocena sądu co do rozmiarów

prowadzonejdziałalnościwniczymniedowodzibezcelowo-

ści zatrudnienia pracownika na stanowisku kierownika

zakładu. Także okoliczność zatrudnienia ubezpieczonej na

stanowisku w firmie wuja nie daje podstaw do kwestiono-

wania takiego stosunku pracy, skoro w gospodarce rynkowej

małe firmy przeważnie są rodzinnym interesem, a na

kierownicze stanowiska w takich firmach ze względu

nazaufanie zatrudnia się członków rodziny. Ponadto

działalności gospodarcza pracodawcy była różnorodna

(stacja paliw, sklep, myjnia, warsztat, stacja kontroli

pojazdów), co wymaga koordynacji i nadzorowania całości

przez właściciela. Jest przy tym oczywiste, że decyzja

właściciela o scedowaniu części tych obowiązków na inną

osobę wymyka się spod kontroli i oceny sądowej. Ponadto do

oceny przesłanki ekwiwalentności zarobków do rodzaju

icharakteru świadczonej pracy oraz posiadanych przez

pracownika doświadczenia i kwalifikacji zawodowych

należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny

sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzeń za pracę

ozbliżonym lub takim samym charakterze, który będzie

uwzględniał również warunki obrotu i realia życia

gospodarczego. Wynika z tego, że wzorzec godziwego

wynagrodzenia, który czyni zadość ekwiwalentności

zarobków do rodzaju i charakteru świadczonej pracy, będzie

uwzględniał między innymi takie czynniki, jak: siatka

wynagrodzeń obowiązująca w zakładzie pracy; średni

poziom wynagrodzeń za taki sam lub podobny charakter

świadczonej pracy wdanej branży; wykształcenie; zakres

obowiązków; odpowiedzialność materialną oraz dyspozy-

cyjność.

daneurzędustatystycznego,zgodniezktórymiśredniemie-

sięcznewynagrodzeniewtymrejoniezatrudnieniaw2011r.

wynosiło3456złbruttoorazokoliczność,żewynagrodzenie

wnioskodawczyniwumowienaokrespróbnyz1grudnia

2010r.byłonieznaczniewyższeodnajwyższegowynagro-

dzeniadlainnychosóbpracującychlubwspółpracujących

zpracodawcą.Istotnąokolicznościąbyłorównieżto,żeza-

daniaubezpieczonejjakokierownikazakładuobejmowały

nadzórnadcałościądziałalnościprzedsiębiorcywprzeci-

wieństwiedoinnychosóbpracującychlubwspółpracujących,

którezajmowałysiętylkoczęściąaktywnościgospodarczej

pracodawcy.TymsamymSNdoszedłdowniosku,żepostępo-

waniedowodowezarównoprzeprowadzoneprzedorganem

rentowym,jakiwpostępowaniusądowymniedałopodstaw,

abywramachart.41ust.12i13u.s.u.s.zakwestionowaćwy-

sokośćwynagrodzeniastanowiącegopodstawęwymiaru

składeknaubezpieczeniechorobowe.

WyrokSn

z23stycznia2014r.,sygn.aktiUk302/13

www.gazetaprawna.pl/oferta2014

Sprawdź,cozyskujeszwprenumeracie

AUTOPROMOCJA

DziennikGazetaPrawna,15maja2014nr93(3734)

gazetaprawna.pl

IV

orzecznIctwo

SądNajwyższy

ozatrudnieniu

TEZA

Ustalenieprzezsąd„godziwegowynagrodzenia”nie

możezostaćdokonanewyłączniewoparciusubiektywną

ocenęcharakteruwykonywanejpracyprzezpracownikana

danymstanowiskupracy.

STAnfAkT

k

kycZny

Wyrokiemz20grudnia2011r.sądokręgowy

zmieniłzaskarżonądecyzjęZUSz13czerwca2011r.istwier-

dził,żepodstawawymiaruskładeknaubezpieczeniaspołeczne

orazFunduszPracyiFunduszGwarantowanychŚwiadczeń

Pracowniczychubezpieczonejztytułuzatrudnienianapod-

stawieumowyopracęupłatnikaskładekfirmyhandlowo-

-usługowejwynosiod1grudnia2010r.3800zł,aod1stycznia

2011r.–5600zł.

Sądustalił,żewnioskodawczyniw2009r.ukończyłatech-

nikumhandlowe.Odlistopada2009r.dolistopada2010r.

pracowałaonanapodstawieumówodziełowfirmieswojej

matki–przedsiębiorstwiehandlowo-usługowym.Umowy

byłyzawieranenaokresymiesięcznezwynagrodzeniem

najpierw3000złbrutto,aodstycznia2010r.3500złbrut-

to.Umowytedotyczyłym.in.:uporządkowaniabazydanych

kontrahentówwformieelektronicznejdokumentacji,spraw-

dzeniailościasortymentuwsklepiezbaządanych,przepro-

wadzeniainwentaryzacjimarketuwrazzesporządzeniem

wydatkównakoniecstycznia2010r.,realizacjiwystrojuwnę-

trzamarketu,baruitowarunaokresŚwiątWielkanocnych,

aktualizacjicenwbaziewrazzkalkulacjąuwzględniającą

wzrostcensurowców,organizacjiakcjipromocyjnych.Wnio-

skodawczyniprzyjęłanastępniepropozycjępracyuswoje-

gowuja,prowadzącegodziałalnośćgospodarcząod1998r.,

wktórejskładwchodziłystacjapaliw,sklep,myjniasamo-

chodowa,stacjakontrolipojazdówzwarsztatemmechaniki

samochodowejorazutrzymanieobiektuopow.1000mkw.,

wynajmowanegonadziałalnośćhandlową.

Zkońcemroku2010r.,zuwaginaszerokądziałalność

firmy,wujzdecydowałsięzatrudnićwnioskodawczynięna

stanowiskukierownikazakładu,najpierwnaokrespróby

od1grudnia2010r.do31grudnia2010r.zwynagrodze-

niem3800złbrutto.Następniezaśnaczasokreślonyod

1stycznia2011r.do30kwietnia2011r.zwynagrodzeniem

5600zł.Doobowiązkówwnioskodawczynijakokierownika

całegokompleksuhandlowo-usługowegonależałonadzo-

rowaniepracownikówifirmzewnętrznych.Nadzorowała

pracęstacjipaliw,sklepu,myjniistacjikontrolipojazdów.

Ustalającwysokośćwynagrodzenia,pracodawcamiałna

uwadzezakresobowiązkóworazodpowiedzialnośćfinan-

sowąwnioskodawczyni.

Pozawnioskodawczyniązatrudniałdwóchpracowników

kontrolipojazdów,ichwynagrodzeniawynosiły2000zł

brutto.W2010r.firmaosiągnęładochódwwysokości

449366,74zł.Ubezpieczonapracowaładomarca2011r.,

gdyż4marcaprzedłożyłazwolnienielekarskieiwówczas

pracodawcadowiedziałsię,żejestwciąży.Wnioskodaw-

czyni,podejmując1grudnia2010r.pracęwfirmie,niebyła

wciąży,bootymdowiedziałasiępodczaswizytyulekarza

wlutym2011r.Pracodawcawokresienieobecnościwnio-

skodawczyniniezatrudniłinnegopracownika,licząc,że

wrócidopracypourlopiemacierzyńskim,aobecniezuwagi

nasytuacjęgospodarczązmieniłplanyzwiązanezdalszym

rozwojemfirmy.Wtakustalonymstaniefaktycznymsąd

okręgowy,powołująctreśćart.18ust.1ustawyz13paździer-

nika1998r.osystemieubezpieczeńspołecznych(t.j.Dz.U.

z2013r.poz.1442zezm.;dalej:u.s.u.s.),stwierdził,żespór

wniniejszejsprawiesprowadzałsiędowyjaśnieniakwestii

wysokościpodstawywymiaruskładeknaubezpieczeniespo-

łecznewnioskodawczyniztytułuzatrudnienia.

Woceniesąduprzeprowadzonepostępowaniedowodowe

wykazało,żeorganrentowyniezasadniezakwestionował

wysokośćwynagrodzeniaustalonegowumowieopracę,

ustalającpodstawęwymiaruskładekodnajniższegowyna-

grodzenia.Niezasadnyokazałsięzarzut,żezamiaremwnio-

skodawczynibyłouzyskaniewysokichświadczeńzubezpie-

czeniachorobowego,albowiempodejmującpracę,niebyła

wciąży.Wświetlepowyższegosąduznał,żebrakjestpodstaw

dozakwestionowaniapodstawywymiaruskładeknaubez-

pieczeniespołeczne.Sądapelacyjnywyrokiemz29stycznia

2013r.zmieniłzaskarżonywyrokioddaliłodwołanie.Sąd,

podzielającustaleniafaktycznesądupierwszejinstancji,

dokonałichodmiennejocenyprawnej.Woceniesąduape-

lacyjnegoprzepisyart.18ust.1u.s.u.s.wzwiązkuzprze-

pisamirozporządzeniaministrapracyipolitykisocjalnej

z18grudnia1998r.wsprawieszczegółowychzasadusta-

laniapodstawywymiaruskładeknaubezpieczeniaeme-

rytalneirentowe(Dz.U.nr161,poz.1106zezm.)musząbyć

uzupełnionewramachsystemuprawnegostwierdzeniem,

żepodstawęwymiaruskładkiubezpieczonegobędącego

pracownikiemmożestanowićwyłączniewynagrodzenie

godziwe,awięcnależne,właściwe,odpowiednie,rzetelne,

uczciweisprawiedliwe,zachowującecechyekwiwalentności

względempracy.Sąd,przenoszącpowyższerozważaniana

gruntniniejszejsprawy,stwierdził,żestanowiskopracydla

wnioskodawczynizostałospecjalnieutworzoneprzezbrata

jejmatki(wuja),bezspecjalnejpotrzeby,skorowokresach

nieobecnościniktjejniezastępował,austalonewynagro-

dzenie–jużwumowienaczaspróbny–byłokilkakrotnie

wyższeodzarobkówinnychpracowników.Sądwskazałna

okoliczność,żezgłoszeniewnioskodawczynidoubezpieczeń

zdatąpowstaniaobowiązkuubezpieczeniaod1grudnia

2010r.dokonanezostałopoobowiązującymterminie,tj.

17stycznia2011r.,gdypracodawcawiedział,żejegosiostrze-

nicajestwciąży(ubezpieczonaprzyznała,że„wciążęzaszła

wstyczniu”).Sądpodkreślił,żeniespełnawkilkanaściedni

potejokolicznościstronyzawarły1stycznia2011r.umowę

opracędo30kwietnia2011r.,podnoszącprzytymrażąco

wynagrodzeniedokwoty5600zł.Sądocenił,żewniniejszej

sprawiedoszłodoustaleniarażącowysokiegowynagrodzenia

zapracę,skorowynagrodzeniewynoszące3800złwkrót-

kimczasiepodwyższonezostałodo5600zł,wsytuacjigdy

wnioskodawczyniniemiałajeszczedostatecznychkwalifi-

kacjinastanowiskokierowniczeorazdoświadczeniawjed-

noczesnymnadzorowaniupracystacjipaliw,sklepu,myjni

istacjikontrolipojazdów.

Woceniesądudrugiejinstancjiustaleniewysokościwy-

nagrodzenianastąpiłoprzedewszystkimwedług:przesłanki

przynależnościdorodziny(cowłaścicielfirmystarałsięukryć

wczasiekontroliZUS,twierdząc,żeubezpieczonaniejestjego

rodziną)orazwyłączniewceluzapewnieniasiostrzenicyuzy-

skaniakorzyściwpostaciświadczeńzubezpieczeniaspołecz-

negozwiązanychzmacierzyństwem.Sądapelacyjnyprzyjął,

żecałościowaanalizazgromadzonegowsprawiemateriału

dowodowegoprowadzidowniosku,żeustaloneprzezstrony

umowywynagrodzenienapoziomie3800zł,apomiesiącu

pracy5600złwrealiachniniejszejsprawyniemogłozostać

uznanezawłaściwe,uwzględniająceprzesłankęekwiwalent-

nościzarobkówdorodzajuicharakteruświadczonejpracy

orazposiadanychprzezpracownikadoświadczeniaikwali-

fikacjizawodowych,afirmaodwołującegoniewymagałaza-

trudnieniawnioskodawczyninastanowiskukierowniczym.

UZASAdniEniE

SądNajwyższyuchyliłzaskarżonywyrokiprze-

kazałsprawęsądowiapelacyjnemudoponownegorozpo-

znania.Wuzasadnieniuwskazał,żeustaleniasądudrugiej

instancji,napodstawiektórychsądtenzakwestionowałza-

deklarowanąprzezpracodawcępodstawęskładeknaubezpie-

czeniaspołecznewnioskodawczyni,niezostałyudowodnione.

Wbrewustaleniomsądudrugiejinstancjiwnioskodawczy-

ni,zawierającumowyzarównoopracęz1grudnia2010r.,

jakiz31grudnia2010r.,niemogłamiećiniemiałaświa-

domości,żejestwciąży,skorozprzedłożonejnarozprawie

16grudnia2011r.kartyciążywynikało,żeostatniąmiesiączkę

wnioskodawczynimiała9grudnia2010r.Biorącpoduwagę

wskazaniawiedzyidoświadczeniażyciowego,przytypo-

wejdługościcyklumiesiączkowegoukobietywynoszącego

28dni,kolejnamiesiączkanastąpiłabyjużpozawarciuumowy

o pracę z 1stycznia 2011 r. Dlatego stanowisko sądu drugiej

instancji,żerzekomowchwilizawieraniaumowyopracę

z1grudnia2010,jakrównieżkolejnejumowyz1stycznia

2011r.wnioskodawczyni,jakipracodawcajązatrudniający

byliświadomicodowystępowaniastanuciążyubezpieczo-

nej,niejestmożliwedoobrony.

WocenieSNniejestuprawnionetwierdzenie,żewchwi-

lizawieraniaprzedmiotowychumówichstronywiedziały

ookolicznościachuprawniającychdoubieganiasięprzez

wnioskodawczynięoświadczeniazubezpieczeniaspołeczne-

goztytułumacierzyństwa.Zgadzającsięzgeneralnązasadą,

żeustaleniewumowieopracęrażącowysokiegowynagro-

dzeniazapracęmożebyć,wkonkretnychokolicznościach,

uznanezanieważne,jakodokonaneznaruszeniemzasad

współżyciaspołecznego,polegającymnaświadomymosią-

ganiunieuzasadnionychkorzyścizsystemuubezpieczeń

społecznychkoszteminnychuczestnikówtegosystemu,

SNwskazał,żewniniejszejsprawieniewykazanorażąco

wysokiegowynagrodzeniazapracęwnioskodawczyni.Wni-

niejszejsprawie,ustalającodpowiedniąwysokośćwynagro-

dzeniaubezpieczonej,należałomiędzyinnymiuwzględnić

ZUSniezawszemożezakwestionowaćpodstawęwymiaru

składekpracownika

komEnTArZ

EkSpErTA

MarcinWilczyński

asystentsędziegowsądzienajwyższym

P

rzedmiotem osądu w sprawie z zakresu ubezpieczeń

społecznych są okoliczności istotne do ustalenia

konkretnych i indywidualnych praw lub obowiązków

PP

ujawnionych i dochodzonych w sprawie z zakresu ubezpie-

czeń społecznych. Oceniając w taki sposób czynności istotne

z punktu widzenia praw lub obowiązków wynikających ze

stosunków ubezpieczeń społecznych, SN i sądy powszechne

posługują się usprawiedliwioną dynamiczną wykładnią

przepisów i zasad prawa ubezpieczeń społecznych,

przyjmując, że istotne z punktu widzenia prawa ubezpie-

czeń społecznych czynności prawne, które w całości lub

wczęści okazują się sprzeczne z prawem, zasadami

współżycia społecznego lub zmierzają do obejścia prawa,

niepowinny być akceptowane na gruncie systemowych,

aksjologicznych i moralnych wartości oraz zasad prawa

ubezpieczeń społecznych, ale mogą być zakwestionowane

jako niezasługujące na ochronę prawa ubezpieczeń

społecznych, gdyż sądy nie mogą i nie powinny być

bezsilne wobec praktyk ewidentnie instrumentalnego

nadużywania prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecz-

nych. Jednak w sprawie, w której zapadł komentowany

wyrok, nie mogły temu służyć takie ustalenia, jakie sąd

drugiej instancji przyjął w uzasadnieniu rozstrzygnięcia,

dokonując oceny zasadności i celowość decyzji gospodar-

czych przedsiębiorcy. Ocena sądu co do rozmiarów

prowadzonejdziałalnościwniczymniedowodzibezcelowo-

ści zatrudnienia pracownika na stanowisku kierownika

zakładu. Także okoliczność zatrudnienia ubezpieczonej na

stanowisku w firmie wuja nie daje podstaw do kwestiono-

wania takiego stosunku pracy, skoro w gospodarce rynkowej

małe firmy przeważnie są rodzinnym interesem, a na

kierownicze stanowiska w takich firmach ze względu

nazaufanie zatrudnia się członków rodziny. Ponadto

działalności gospodarcza pracodawcy była różnorodna

(stacja paliw, sklep, myjnia, warsztat, stacja kontroli

pojazdów), co wymaga koordynacji i nadzorowania całości

przez właściciela. Jest przy tym oczywiste, że decyzja

właściciela o scedowaniu części tych obowiązków na inną

osobę wymyka się spod kontroli i oceny sądowej. Ponadto do

oceny przesłanki ekwiwalentności zarobków do rodzaju

icharakteru świadczonej pracy oraz posiadanych przez

pracownika doświadczenia i kwalifikacji zawodowych

należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny

sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzeń za pracę

ozbliżonym lub takim samym charakterze, który będzie

uwzględniał również warunki obrotu i realia życia

gospodarczego. Wynika z tego, że wzorzec godziwego

wynagrodzenia, który czyni zadość ekwiwalentności

zarobków do rodzaju i charakteru świadczonej pracy, będzie

uwzględniał między innymi takie czynniki, jak: siatka

wynagrodzeń obowiązująca w zakładzie pracy; średni

poziom wynagrodzeń za taki sam lub podobny charakter

świadczonej pracy wdanej branży; wykształcenie; zakres

obowiązków; odpowiedzialność materialną oraz dyspozy-

cyjność.

daneurzędustatystycznego,zgodniezktórymiśredniemie-

sięcznewynagrodzeniewtymrejoniezatrudnieniaw2011r.

wynosiło3456złbruttoorazokoliczność,żewynagrodzenie

wnioskodawczyniwumowienaokrespróbnyz1grudnia

2010r.byłonieznaczniewyższeodnajwyższegowynagro-

dzeniadlainnychosóbpracującychlubwspółpracujących

zpracodawcą.Istotnąokolicznościąbyłorównieżto,żeza-

daniaubezpieczonejjakokierownikazakładuobejmowały

nadzórnadcałościądziałalnościprzedsiębiorcywprzeci-

wieństwiedoinnychosóbpracującychlubwspółpracujących,

którezajmowałysiętylkoczęściąaktywnościgospodarczej

pracodawcy.TymsamymSNdoszedłdowniosku,żepostępo-

waniedowodowezarównoprzeprowadzoneprzedorganem

rentowym,jakiwpostępowaniusądowymniedałopodstaw,

abywramachart.41ust.12i13u.s.u.s.zakwestionowaćwy-

sokośćwynagrodzeniastanowiącegopodstawęwymiaru

składeknaubezpieczeniechorobowe.

WyrokSn

z23stycznia2014r.,sygn.aktiUk302/13

AUTOPROMOCJA

AUTOPROMOCJA

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

4 / 4